x

Genieten van goed eten kan zonder bijsmaak

2013 © Leontien Aarnoudse

o.a. auteur van ‘De Groene Garde’ (klik voor lead)

x

Steeds meer mensen integreren duurzaamheid in hun eetpatroon. Lastig? Welnee. Je koopt immers groente en fruit van het seizoen, begint de dag met een kopje fairtrade-koffie en checkt de viswijzer voor een diner met verantwoorde vis. Je hoeft geen afscheid te nemen van het bourgondische leven en tast ook niet altijd dieper in de buidel. Seizoensoogst gaat immers gepaard met doorgaans lage prijzen en goede smaken. Goed eten klinkt zo niet alleen utopisch, maar vanuit praktisch oogpunt ook vrij logisch.

Toch blijkt het lastig om echt ‘goede’ keuzes te maken. Keurmerken en labels vliegen je om de oren. Producenten gebruiken te pas en te onpas slogans met duurzame ditjes en verantwoorde datjes. Duurzame keuzes maken, is bovendien een dilemma, want hoe weet je nu of je het echt goed doet?

Pompoen
Neem als voorbeeld de pompoen. Geen herfst zonder pompoen, dus op naar de natuurwinkel. Daar ligt een biologische pompoen te lonken, helaas wel uit het verre Argentinië. Dat betekent minstens 12.000 voedselkilometers. Toch maar even kijken wat de supermarkt te bieden heeft: een niet-biologische variant, afkomstig uit eigen land met hooguit zo’n 250 voedselkilometers.

Wat is nu de beste keuze? Of het een betrouwbaar biologisch keurmerk is, wordt bepaald door een streng certificeringssysteem en een onafhankelijke controle-instantie. Stichting Skal ziet er dus op toe dat de Eko-gekeurmerkte pompoen geen chemische bestrijdingsmiddelen bevat. Maar deelname aan een certificeringsysteem is vrij duur, wat soms een onneembare hobbel vormt voor kleine boeren.

Appels en peren vergelijken
De biologische pompoen uit Argentinië roept niet alleen vragen op wat betreft de CO2-uitstoot, maar ook wat betreft de eerlijke kant: hoe zit het met de arbeidsomstandigheden van de landarbeiders? En het is natuurlijk tamelijk bizar om een pompoen uit Argentinië te halen terwijl ze hier volop geoogst worden. Dan toch naar de supermarkt? Maar die zetten boeren en leveranciers onder grote druk om goedkoop te produceren.

Duurzaam consumeren lijkt door een groeiend aanbod van verantwoorde producten misschien eenvoudig, maar het tegendeel blijkt waar. Je bent al snel (sociale) appels en (milieu-)peren aan het vergelijken. Een antwoord geven op wat de beste pompoen is, lijkt in die zin onmogelijk. Er bestaat immers niet een soort ‘überwaarheid’.

Door al deze dilemma’s raakte ik het spoor bijster. Ik was bovendien (sociale) appels en (milieu) peren aan het vergelijken. Voor mij bestaat er geen überwaarheid. Ik kies echter op basis wat ik weet en wat ik belangrijk vind. Desondanks ben ik er van overtuigd dat je stappen in goede richting kan zetten. Misschien kan ik het niet 100 procent goed doen, ik kan het wel goed fout doen. Dat wil ik als consument liever vermijden.

Het is al een paar jaar geleden dat ik de zoektocht startte naar (h)eerlijk eten. Samen met Ellen Vereijken en Anouk Wentink ging ik op pad. Deze expeditie, zo zou later blijken, resulteerde in een boek om mensen te verleiden voor verantwoord lekker eten te gaan. Vol met achtergronden voor geïnteresseerde hobbykoks die – net als ik – meer willen weten over de oorsprong en impact van hun eten. Een soort ‘kookboek-alias-handboek’ voor de duurzame consument: De Groene Garde was geboren.

En toen besloot Floortje Dessing, tv-programmamaker en ambassadeur van het fairtrade-keurmerk Max Havelaar, met ons in zee te gaan. Samen met Uitgeverij Prometheus bracht ze het boek uit. In het voorwoord schreef ze: “Met dit boek hopen we dat je nog meer leert over het voedsel dat we dagelijks tot ons nemen; kennis waarbij je hopelijk in de toekomst wat aan hebt als in de winkel staat, en je je afvraagt wat je die avond gaat eten.” Wat mij betreft heeft Floortje het laatste woord.

Verspil minder
Gelukkig kan de consument nog steeds wél de voorkeur geven aan datgene wat hij belangrijk vindt. Door meer te weten over de herkomst van het eten, kan die beter zijn keuze afwegen. Meer weten over het eten is niet alleen een opdracht voor de consument, ook producenten en leveranciers dienen transparant en vooral eerlijk te communiceren over de oorsprong en impact van hun producten op mens en milieu. Overheden spelen daarin tevens een essentiële rol.

De consument kan bovendien veel macht uitoefenen: van boer tot handelaar, van producent tot supermarkt, allen zijn afhankelijk van de menukeuze van de consument. Kies – in de volgorde van voorkeur – voor lokale, fairtrade, verse, biologische en seizoensproducten. Verspil minder voedsel.

En eet ook eens wat minder vlees. En ga voor de verantwoord gevangen, niet-bedreigde vis. Want of je nu de pompoen kiest die lokaal of biologisch geteeld is, het is in elk geval een stap in duurzame richting. Zo kun je als ‘consumens’ zonder bittere bijsmaak genieten van goed eten..!

De Groene Garde (cover hiernaast)

Leontien Aarnoudse is mede-initiatiefnemer & auteur De Groene Garde. Over (h)eerlijk eten
(Keff & Dessing/Uitgeverij Prometheus, ISBN: 978 90446 2028 3; € 24,95).