Quirijn Bolle (37) is oprichter van de nieuwe, duurzame supermarktketen ‘Marqt’. Hij leerde het vak bij grootgrutter Ahold en leerde daar ook dat kwaliteit er in de voedingsmiddelenindustrie feitelijk niet meer toe doet, want álles, maar dan ook álles, draait om de prijs. De consequenties van dit beleid, zien we in onze maatschappij steeds vaker terug. Onlangs nog, toen de ‘paardenvlees-affaire’ het nieuws haalde. Paardenvlees als rundsvlees verkocht, het verbaast Quirijn Bolle niets. “Dit is nou preciés wat je krijgt als je alleen maar op kosten stuurt.”

Quirijn Bolle is tevens mede-eigenaar van Marqt, een supermarktketen van momenteel 7 vestigingen, waar nog (of wéér!) ‘echt eten’ wordt verkocht: voedsel van het seizoen, voedsel uit de buurt, voedsel zonder hulpstoffen, voedsel dat niet uit de bio-industrie komt en dat naar zijn zeggen ook nog eens ‘eerlijk geprijsd ’ is. Hier het verhaal van ‘Zo kan het ook’..!

x

Van de markt naar de Marqt…

2013 © WantToKnow.nl/.be

x

Quirijn Bolle is een enthousiaste ondernemer.. Zijn woorden zijn klip en klaar: “Het moet allemaal weer kwalitatief beter worden. Maar waarom zou je dat aan de politiek overlaten?

Je kunt het ook zelf doen. Ik hoop dat ik met Marqt een blueprint heb gemaakt van de supermarkt zoals die over twintig jaar normaal zou kunnen zijn. En dan heb je een andere samenleving, waarin mensen die iets maken of produceren normaal betaald krijgen en waarin de winsten niet naar een kleine bovenlaag vloeien die er vervolgens macht mee uitoefent. Nu is het voordelig om een machine die wordt bediend door twee technici vijfduizend broden per uur te laten uitspugen.
Ik denk dat het voor de samenleving in alle opzichten beter is als je twee bakkers zeshonderd echte broden per dag laat bakken. Dan heb je een product dat met aandacht gemaakt is, dus waardevoller is, en waar meer werkgelegenheid uit voortkomt.”

‘Marqt’ is een bedrijf met aandeelhouders (drie rijke families) die het kapitaal hebben verschaft op basis van een zakelijk businessplan en met het vooruitzicht van een redelijk rendement op hun investering. Niets nieuws op dat gebied onder de zon dus… Bolle is als Wassenaarse bankierszoon ook min of meer met een ‘gouden lepel in mond’ geboren. “Maar”, zo zegt hij, “Ik ben opgevoed in het besef dat je geen rechten mag ontlenen aan het feit dat je wieg op een goede plek gestaan heeft. Mijn ouders stemden waarschijnlijk VVD. En zelf geloof ik in liberalisme, maar we moeten onder ogen zien dat het systeem faalt. Ik kreeg nogal wat tegenspraak over mijn plannen met ‘Marqt’, en ja hoor, natuurlijk ook van mijn ouders die zich zorgen maakten over wat ik er allemaal voor opgaf. Maar ik heb nooit een moment van twijfel gekend.

Ik heb het verhaal van Marqt wel duizend keer verteld, soms wel tien keer op een dag. We kregen heel veel slecht nieuws te horen, afspraken vielen in het water, maar één ding wist ik al die tijd zeker: dit gaat mij lukken.Vertrouwen in jezelf “Sommige gesprekspartners, met name de vastgoedpartijen, zagen me in het begin niet eens staan. Je moet dus wel heel veel vertrouwen in jezelf hebben. Ik voelde me in die tijd wel eens een koorddanser: haal je de overkant, dan ben je visionair, maar als je onderweg eraf dondert, dan ben je de dorpsgek. Ertussen zit niets.”

AHOLD, of hoe het niet moest..!
“Net als zovelen wist ook ik niet wat ik na school wilde gaan doen. Dus toen ben ik maar ‘bedrijfskunde’ gaan doen, in Groningen, want eigenlijk deed iedereen in mijn omgeving dat. Bedrijfskunde of rechten of economie. Maar ik begon me in die tijd wel rot te ergeren aan mensen die rechten menen te kunnen ontlenen aan iets waar ze niets voor hebben gedaan. Totaal misplaatst. Ik zag hoe smal hun kijk op de werkelijkheid was.

En in die tijd ben ik ook gaan reizen – Thailand, Afrika, Amerika. Ik ben een ICT-bedrijfje gaan opzetten om me te onttrekken aan het soms oppervlakkige studentenleven. Ik zocht voldoening. We bouwden onder andere netwerken voor kleine bedrijven en daar ging ik dan naartoe. Je komt bij mensen thuis en je denkt: hoe leven ze? Hoe werken ze? Wie zijn ze? We begonnen met z’n tweeën en uiteindelijk waren we met z’n tienen.”

Na zijn studie werkte Bolle bij AHOLD, vóór ineenstorting van het concern, dat onder leiding van Cees van der Hoeven, alleen maar bezig was met ‘aandeelhouderswaarde’..! “Dat was in 1999 dat ik daar ging werken; Ahold was toen on top. Maar het waren feitelijk gewoon ‘corporate cowboys’ die de Verenigde Staten aan het veroveren waren. Het kon niet anders dan dat dát fout zou gaan, wat gebeurde in 2003. Ik zat voor Ahold in Zuid-Amerika en Ahold ging in 2003 bijna ten onder aan een enorm boekhoudschandaal, waarna grote delen van de onderneming verkocht moesten worden.

Daarna ben ik naar New York gegaan, naar Manhattan en werd verkoopmanager van AHOLD’s Amerikaanse dochter ‘US Foodservice’, waar ik voor het eerst in aanraking met de producten die we verkochten. Is het niet bizar en tekenend..? Dat je dus jaren bij een bedrijf als Ahold werkt, zonder dat je eigenlijk ooit een product in handen hebt gehad..? Ik ging naar distributiecentra, naar fabrieken. Ik dacht: wat gebeurt hier eigenlijk?  Ik merkte al heel snel dat feitelijk de kostprijs van een product het enige was dat telde En dat er geen enkele ruimte was voor kwaliteit. Ik werd door de industrie actief gestimuleerd om onze klanten rotzooi door de strot te duwen, door US$ 5 provisie te ontvangen per verkochte doos ‘Chicken fingers’ – dat soort dingen. En dat was legaal.

En zo’n 70% procent van het assortiment bestond uit gemanipuleerd eten. Het kwam ook door mijn toenmalige vriendin dat ik anders ging kijken. Ik hoefde niet thuis te komen met samples van nieuwe producten. Geprocessed voedsel, dat vond ze helemaal niets. Ik las toen ook het boek ‘Fast Food Nation’ van Eric Schlosser. Dat greep me echt aan, want waarom had ik het niet eerder gezien? En waarom zag niet iedereen dit grotere beeld..?”

Het is vooral de focus op winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde die de wereld beheerst, waardoor er – en beperk ik me tot de voedingsindustrie – in supermarkten grotendeels éénvormig nep-eten verkocht wordt voor een te lage prijs. Ethiek is daarbij lastig, het is een kostenpost geworden, en daardoor doen kwaliteit en smaak er niet toe. De klant is een middel om geld te verdienen. En dat geld gaat vooral naar enkelingen aan de top. Dat klinkt anti-kapitalistisch misschien, maar dat ben ik niet.

We moeten af van het idee dat zoveel mogelijk geld verdienen het enige is dat telt. Het leven zou moeten draaien om geluk en geld is daartoe maar een beperkt middel. Nogal idealistisch wellicht, maar wie wordt er gelukkig van straten met supermarkten waarvan de voorgevels zijn dichtgetimmerd omdat het goedkoper is? Of van een magnetronmaaltijden die stijf staat van de additieven? Wij willen laten zien dat het anders kan en hoe het anders kan. En we staan nog maar aan het begin.”

Waarom dan niet? „Ja, waarom niet. Ook goed opgeleide mensen kopen gedachteloos hun eten en ze eten het gedachteloos op. Dat fascineert me enorm. Ook als ze er wel over nadenken, doen ze het toch, of ze doen het na een maand weer. Het is gewenning en het is de verleiding tot de gewenning… We worden overal en altijd verleid om suikers, zouten, vetten en andere smaakversterkers te eten. De industrie heeft dat tot kunst verheven en dat gaat echt heel ver, we zouden ervan schrikken als we alles zouden weten.”

Weg bij AHOLD en met éigen ideeën komen!
“In juni 2005 ben ik bij Ahold weggegaan en heb samen met een vriend een viltstift gepakt en we zijn voor een groot wit bord gaan zitten. Antwoord op de vraag bedenkend: ‘Hoe kan het beter en duurzamer?’ Ik heb wel overwogen om te proberen Ahold van binnenuit te veranderen, maar al snel kom je tot de conclusie dat dat een kansloze gedachte is.. Wat dat betreft geloof ik in Schumpeters theorie van de creatieve destructie: ‘Het nieuwe vernietigt het oude.

En hoewel Ahold veel werk zegt te maken van ‘puur en eerlijk’, is dat slechts 2% van hun omzet.. De grote corporates zitten ze in een heel ander paradigma dan ik, want ze praten over duurzaam, en ik geloof ook wel dat ze het menen. Maar het systeem veranderen ze daarbij niet. Ze zijn trots als ze met minder CO2-uitstoot producten kunnen maken. Waarom maken ze geen producten zonder additieven? Bij US Foodservice verkochten we I Can’t Believe It’s Not Butter, een margarine met vijf natuurlijke ingrediënten. Ik denk dan: zou het niet gewoon één ingrediënt moeten zijn, namelijk boter?”

Op 21 februari 2008, vijf jaar geleden, konden we de eerste winkel openen, op de Overtoom. Ik denk dat we een fair model hebben gevonden waarbij we geld mogen verdienen, maar waarbij dat niet ten koste mag gaan van een van de andere schakels in de keten, en dus ook niet van de klanten. Ik denk zelfs dat het mooi zou zijn om in de toekomst een deel van de winst terug te geven aan de klanten. Dan krijg je echt een eerlijke prijs. Gemiddeld is de prijs van een verkocht product al ruim 30% lager dan toen we begonnen.”

Paardenvlees.
Over de kwestie met het paardenvlees is Quirijn Bolle zeer uitgesproken: “Als jij door je afnemers voortdurend onder druk wordt gezet om goedkoper te produceren, ga je rare dingen doen als leverancier. Want het is overleven, want als jij het niet doet, gaan ze naar een ander. En dat is wat je krijgt als je alleen maar op kosten stuurt. De ‘ambachtelijke pizza’s’, maar dan wel uit de diepvries met nepkaas. Of kant-en-klare boerenkoolstamppot met vijfentwintig ingrediënten. De oorzaak ligt in het systeem verscholen. Vind je het gek dat paardenvlees als alternatief voor rundvlees wordt gevonden..?

Er wordt gezegd dat nog bijna niemand denkt, zoals ik denk.. Maar dat verandert snel en dat is mijn optimisme. Het zou normaal moeten zijn dat je je eerst afvraagt: “Wat stop ik in mijn mond en wil ik dat wel?” Daarna pas jezelf afvraagt: “En wat kost het?”
En er gaan meer mensen dood aan overvoeding dan aan ondervoeding. Is het niet schandalig dat zo’n 30 – 50% van het geproduceerde eten wordt weggegooid? Vooral door consumenten, die zo prijsbewust aan het inkopen waren..? Het eten kost toch haast niets, dus het lijkt ze niet uit te maken. Als we dat oplossen, is het voedselprobleem ook opgelost, ook met veel meer mensen op aarde.”

X

* * *