Weerman moest zwijgen over kernramp!

x

Weerman moest zwijgen over kernramp!

oorspronkelijk bericht De Standard HIER

x

Tsjernobyl en Armand Pien

In de nasleep van de kernramp in Tsjernobyl kwam onverwachts ook de pionier van de weerpraatjes, wijlen Armand Pien, in het vizier. De kwestie of hij nu al dan niet gelogen had over de nucleaire wolk die over Europa trok, was jaren later nog een hot item.

Had hij gelogen of niet? Uit een korte reconstructie blijkt dat hij bij gebrek aan informatie een inschattingsfout maakte en op bevel van hogerhand informatie heeft verzwegen. Op 26 april 1986 ontploft de kernreactor in Tsjernobyl, een nucleaire wolk ontwikkelt zich in de atmosfeer. De Russen zwijgen als vermoord. Tot op 28 april Zweedse wetenschappers verhoogde radioactiviteit vaststellen.

Gifwolk
Er wordt in heel Europa met een bang hart gekeken in welke richting de ‘gifwolk’ drijft. Op basis van zijn weerkaarten besluit Pien dat er in België geen gevaar dreigt. In zijn weerpraatje van woensdag 30 april wijst hij op de zuidoostelijke luchtstroming boven België. Op donderdag 1 mei drijft de wolk richting Balkan en op 2 mei, zo zegt Pien, bereikt die Griekenland. ‘De wolk komt niet in onze richting’, luidt zijn geruststellende boodschap. ‘Voor onze gebieden is er niet het minste gevaar.’

Wat Armand Pien, door de stilzwijgendheid in Rusland, niet weet is dat de ‘wolk’ véél groter is dan gedacht én dat die al veel verder is doorgedrongen over Europa. Dat blijkt uit een computersimulatie die achteraf op basis van meetresultaten wordt gemaakt door het Franse ‘Institut de radioprotection et de sureté nucleaire’. De wolk sluipt wél richting België. Niet vanuit het noorden of het oosten maar vanuit het zuiden, meegedragen door de luchtstroming die Pien perfect beschrijft.

Vrijdagochtend 2 mei 1986 zegt Pien tijdens zijn wekelijkse weerbabbel met Lutgart Simoens op Radio 2 opnieuw dat er geen gevaar dreigt. In de gang van het omroepgebouw loopt hij een collega tegen het lijf die hem het slechte nieuws brengt: er is 15.000 bequerel (de eenheid voor radioactiviteit) gemeten boven België, terwijl dat normaal 15 is.

De wolk is al gearriveerd. Eigenlijk al sinds 1 mei, via Luxemburg…

Er wordt op het hoogste echelon vergaderd bij het KMI en de BRT. KMI-baas dokter Malcord en BRT-baas Karel Hemmerechts staan in nauw contact met het kabinet van toenmalig staatssecretaris van Leefmilieu Miet Smet.

De erudiet Armand Pien vindt dat hij de feiten niet kan verzwijgen tijdens zijn weerpraatje die vrijdagavond. De hamvraag wordt uiteindelijk: ‘Gaat het regenen of niet? Valt de nucleaire vervuiling in de vorm van neerslag op de grond of waait de radioactiviteit over’…?

Het is het verschil tussen een klein incident en een kleine catastrofe, beseft Pien.

Gelukkig droog
Omdat er werd voorspeld dat het grotendeels droog zou blijven, hakt de BRT- en de KMI-top de knoop door. Pien mag informatie geven. Maar alleen meteorologische, getuigt hij later. De weerman mag dus ’s avonds zeggen dat de wolk boven het land hangt maar niet hoe zwaar de radioactiviteit wel is.

Op 3 mei verlaat de radioactieve wolk het Belgisch luchtruim. Het heeft niet geregend, een beetje gemiezerd. ‘Ik mocht bij de bevolking geen paniek zaaien’, zei Pien (weerman tot 1990, overleden in 2003) in zijn latere afscheidsinterviews. Er is die dag op het KMI enorm gegokt. ‘We hebben geluk gehad dat het die dag niet geregend heeft. Echt waar. Want in dat geval waren de gevolgen veel erger geweest. Het was een atoombom die boven België hing.’