De Gaza-oorlog, één jaar later.

Ton van der Kroon neemt je in de gastcolumn hier op WantToKnow mee op reis naar de Palestijnse gebieden, vooral naar Gaza. Een verslag dat veel duidelijk maakt. Maar de oorlog in het Midden-Oosten zal ‘vriend en vijand’ blijven verbazen.

Het conflict tussen de Arabische wereld en het pro-westerse Israël blijft de gemoederen intens bezig houden. De steun die de Verenigde Staten geven aan Israël, vooral op het gebied van militaire ondersteuning, maakt dat dit land zich zó veilig waant, dat het zich het massaal onteigenen van Palestijns land meent te moeten kunnen permitteren. Israël is hierdoor echter bezig -op grote schaal-, zich te isoleren van de internationale gemeenschap.

Het Joodse volk is door de eeuwen heen in letterlijke en figuurlijke zin gefolterd, door vooral haar ontheemdheid. Een mens zonder thuis is een zwerver, een volk zonder thuis loopt verloren rond op het wereldtoneel. Het land Israël is een thuis voor de Joodse gemeenschap, daarover bestaat niet veel misverstand.

Maar de ongelooflijke kinderachtige spelletjes die worden gespeeld op het wereldtoneel, van het niet erkennen van elkaars simpele ‘bestaan’, of zelf het ‘bestaansrecht’ is toch werkelijk niet meer van deze tijd! Door het ontkennen van elkaars bestaan, hoef je ook geen rekening te houden met die ‘niet-bestaande’ club..!

De mega-militaire overmacht die Israël heeft, doet het Palestijnse volk echter niet terugdeinzen. Integendeel. Noch de intensieve bombardementen op de Gaza-strook, voor een groot deel op onschuldige burgers, noch het plegen van internationaal strafbare oorlogsmisdaden door Israël, weerhoudt het Palestijnse volk ervan haar bestaansrecht op te eisen en te vechten voor haar stukje grond.

‘Disproportioneel geweld’ is de term die keer op keer valt. Hoe is het mogelijk dat het land Israël, waarvan de inwoners vanuit de zelf ervaren geschiedenis, toch beter zouden moeten weten, in staat is, een ander volk dusdanig te onderdrukken, dat je volledig gerechtvaardigd kunt spreken over genocide. (volkerenmoord)

De komende weken zullen we de artikelen die Ton van der Kroon schreef over zijn verblijf in de Palestijnse gebieden hier op WantToKnow plaatsen. Het wordt tijd dat jij deze informatie te lezen krijgt; informatie die andere media niet willen plaatsen..!

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

De Gaza-oorlog: een jaar later.

Ton van der Kroon © 2010

Op 27 december 2008, derde kerstdag, begon operatie Cast Lead. Het Israëlische leger viel de Gazastrook binnen en teisterde de bevolking gedurende 23 dagen met luchtaanvallen en een grondoorlog. 23 Dagen had ik slapeloze nachten. Ik hoorde de bombardementen in mijn hoofd, terwijl ik veilig in mijn appartement in de Jordaan lag.

Ik werk namelijk al zes jaar in de Gazastrook en ken er inmiddels vele mensen. Ieder jaar ga ik er een week in mei naar toe om traumahulpverlening te geven aan acteurs en dramadocenten van een theateropleiding in Gazastad. In die zes jaar had ik een band gekregen met de jonge Palestijnse mensen die er werkten, woonden en acteerden. En bij iedere dag en nacht dat de oorlog langer duurde vroeg ik mij af: Waarom doet niemand iets? Waarom grijpt niemand in? Waarom laten we dit gebeuren?

Terug naar 2003.
Ik kreeg de uitnodiging om met een kleine groep acteurs te werken die in de Gazastrook theater maken voor kinderen. ‘Het zijn geweldige acteurs,’ zei Jan Willems, de Nederlandse initiatiefnemer van de school, ‘maar de stress en emoties van de oorlog speelt hun danig parten.’ Ik beloofde mezelf neutraal te blijven in het conflict en geen partij te kiezen voor hetzij de Israëliërs, hetzij de Palestijnen. Maar in die zes jaar werd mijn neutraliteit danig op de proef gesteld en ik weet niet zeker meer of ik er in geslaagd ben.

Wat mij in eerste instantie opviel was de grote ongelijkheid in het conflict, dat op allerlei manieren vorm kreeg. Zo stond ik op een kruispunt tussen een Israëlische weg naar de settlements en een Palestijnse weg naar een woonwijk in oost Jeruzalem. Het stoplicht voor de Palestijnen stond 10 minuten op rood, het stoplicht voor de Israëliërs stond 1 minuut op rood, terwijl het daar veel minder druk was. ‘Een pesterijtje’, verzekerde de taxichauffeur mij.
Maar het was het begin van een lange serie ontluisterende ervaringen die de grove ongelijkheid tussen de twee partijen tekende. Hier was geen sprake van twee vechtende volken, maar van het ene volk dat het andere verdreef, vervolgens gevangenzette, economisch uithongerde en uiteindelijk ook nog de schuld gaf van het probleem.

Mad Max movie
Op weg naar de Gazastrook reed ik door de heuvels van Israël, met mooie akkers, olijfboomgaarden, winkelcentra, woonwijken met mensen die naar hun werk gingen; kortom; een land met een ontwikkeling die ongeveer gelijkstaat met de onze. Na een uitvoerige controle bij het checkpoint van Erez kwam ik aan de andere kant van de acht meter hoge muur. Het leek alsof ik in een décor van een Mad Max movie terecht was gekomen: overal zand, kapotgeschoten beton, ingestorte gebouwen, en aan de kust een grijze stad waarvan je het idee krijgt dat de derde wereldoorlog er onlangs gewoed heeft.

De ongelijkheid trof ik uiteindelijk ook aan in de aantallen slachtoffers wat culmineerde in de situatie in de Gazaoorlog: 13 Israëlische doden (waarvan een paar door eigen beschietingen) en zo’n 1300 Palestijnse doden, waarvan het merendeel burgers, vrouwen en kinderen. Hoe ik ook probeerde neutraal te blijven, hier klopte iets niet.

Toen ik me in de recente geschiedenis ging verdiepen vielen me de schellen van de ogen. Van het Palestijnse land was sinds de komst van de Joden nog maar twee kleine stukjes over: de Westbank en de Gazastrook. Door verscheidene oorlogen was de bevolking van Palestina opgesloten in deze twee stroken. De Gazastrook spande de kroon: op een gebied van 10 bij 40 kilometer leefden inmiddels anderhalve miljoen mensen, waarvan eenderde kinderen. Een volledig overbevolkt gebied, opgesloten in de grootste openluchtgevangenis ter wereld.

Daarbij kwam dat ze volledig afhankelijk waren van de Israëliërs voor de toevoer van goederen, drinkwater, brandstof, medicijnen en voeding. Ik probeerde me voor te stellen hoe het zou zijn als de Nederlandse bevolking door de onderdrukking van een ander volk nog slechts de Veluwe en een strook land tussen pakweg Den Haag en Zandvoort zou hebben. En dat gedurende zestig jaar de ‘nieuwe bewoners’ een steeds grotere welvaart kenden en wij waren teruggevallen tot onder het laagste ontwikkelingsniveau….Volledig gecontroleerd door de bezetter, en economisch gemangeld door regels, bombardementen en confiscatie van land, huizen en goederen. Ik vermoed dat we niet anders zouden worden dan de bevolking van de Gazastrook: razend en wanhopig.

Monddood gemaakt
Na mijn eerste bezoek schreef ik een artikel over mijn ervaringen in het werk met de acteurs. Ik schreef over hun leven, hun angsten en pijn, hun verhalen over hoop, liefde en mislukking –kortom: een verhaal over gewone mensen – en stuurde het artikel op naar de media.

Zes jaar lang stuurde ik artikelen op naar kranten, tijdschriften en dagbladen, en zes jaar lang werd ik steevast geweigerd. Na de eerste paar afwijzingen dacht ik dat ik wellicht geen goed verhaal had, – te persoonlijk, te weinig journalistiek, te inhoudelijk – maar allengs begon me te dagen dat ik net zo monddood werd gemaakt als de Palestijnen zelf.

Het paste niet in het plaatje van Islamitische fanaten, gillende moeders van martelaren, schietende en stenen gooiende jongeren en mannen met baarden en kalashnikovs. Ik beschreef gewone mensen. Het werd me pas echt duidelijk toen ik een keer aan het ontbijt zat in mijn hotel in Gazastad en er een journalist van de BBC aanschoof. ‘Heb jij nog wat ergs meegemaakt?’ vroeg hij. ‘Ik heb nog een minuutje over voor mijn documentaire en ik zoek nog beelden van slachtoffers.’

Een tijdje geleden zag ik de herdenking van de val van de muur in Berlijn en het raakte me diep. Ik herinnerde me nog de eerste trabantjes die door de muur heenkwamen en de uitzinnige begroeting van de West-Duitse bevolking. De emoties waren over de hele wereld voelbaar. De nacht na de herdenkingsbijeenkomst werd ik wakker: razend. Al zes jaar reis ik door de muur van de Gazastrook heen en weer en het leek of niemand dit verhaal wilde horen. Ik werd er gek van. Het leek erop dat we de situatie oogluikend toestonden, net zoals we de deportatie van de Joden door de Duitsers ooit stilletjes lieten gebeuren.

Vooruit, er was verzet en een februaristaking, maar ik vrees dat het merendeel van de Nederlandse bevolking niet zo dapper was om zijn mond open te doen. Zo’n 100.000 joodse burgers werden uit Amsterdam afgevoerd, en het merendeel kwam nooit meer terug.

Het Joodse volk.
Ik besloot me in die zes jaar te verdiepen in de geschiedenis van het joodse volk. Tweeduizend jaar lang was dit volk achtervolgd, verbannen, vermoord en vernederd. Dat begon met de bezetting van de Romeinen (lees: Europeanen) die in zestig na Christus de hele joodse bevolking verbanden uit hun land.

Een diaspora – omzwerving – van tweeduizend jaar ving aan. Joden vestigenden zich vooral in Europa, Rusland en later in Amerika. Maar waar ze ook kwamen: overal werden ze als een tweederangs volk gezien: lastig, slinks, joods. ‘Da’s echt een jodenstreek,’ hoorde ik vroeger in mijn familie zeggen. De Joden waren niet geliefd. In alle Europese landen werden ze opgejaagd tot aan de uiteindelijke climax van de Duitse Holocaust toe.

Wat me opviel in de geschiedenis en tevens in het contact met Israëliërs die ik in Israël ontmoette, is dat het Joodse volk zo ontwikkeld is. Op cultureel, intellectueel en spiritueel gebied is het een hoogstaand volk. Ik begon steeds meer te begrijpen waarom dit volk, dat na de tweede wereldoorlog zijn toevlucht zocht tot het Beloofde land, waar ze tweeduizend jaar geleden uit verdreven waren, zich tot de tanden toe bewapende en geen enkele tegenspraak meer duldde. Genoeg is genoeg.

Er lijkt zich een diepe kloof te bevinden tussen twee tektonische platen: die van het Westen en die van de Islamitische wereld. De Israëliërs en de Palestijnen bevinden zich op het breukvlak van die twee. Het is niet voor niets dat de hele wereld zijn adem inhoudt over de afloop van het conflict. Waarom? We zijn er tot onze nek toe in betrokken. Hoewel we vaak toekijken naar het conflict in het Midden Oosten als onschuldige toeschouwers, willen we niet zien dat we er een groot aandeel in hebben.

Het Joodse trauma
Een aandeel in het trauma van het joodse volk, een aandeel in het stichten van de staat Israël terwijl we niet beseften dat er al een ander volk woonde, – de Palestijnen – een aandeel in de achterstand van het Islamitische Midden Oosten, waar na de periode van tweehonderd jaar kruistochten de Arabische cultuur ontgoocheld en verslagen achterbleef en in Europa een periode van welvaart en ontwikkeling aanbrak.

Toen een aantal jaren geleden een Turkse man een aanslag op de paus beraamde, deed hij dat tegen de ‘aanvoerder van de kruistochten.’ Wat bij ons al lang verleden tijd is, leeft in de Islamitische landen nog steeds voort als een pijnlijke wond. Die wond van schaamte en achterstand werd weer danig opengereten bij de zinloze inval in Irak, in Afghanistan en in het halfslachtige en partijdige beleid ten opzichte van Israël en de Palestijnse gebieden.

We hebben niet zoveel op met Islamitische volken. Ze zijn gevaarlijk, dragen baarden en burka’s, knielen naar Mekka, zijn fanatiek en geloven in een andere god dan de onze: Allah. Wat we voor het gemak vaak vergeten is dat de drie grote Patriarchale godsdiensten – De Islam, het Jodendom en het Christendom – allemaal dezelfde achtergrond en wortels hebben: vader Abraham. Van zijn zonen werd Ismael, verwekt bij zijn slavin Hagar, de stamvader van het Islamitische volk, en Jacob de stamvader van het Joodse en later dus ook van het Christelijke volk. Als we teruggaan naar de wortels van het wereldwijde conflict tussen de Westerse en de Islamitische wereld zou je kunnen zeggen dat het om een ordinaire broedertwist gaat die volledig uit de hand is gelopen. Het wordt tijd dat Allah, God en Jahweh eens de handen ineenslaan en hun oeroude vetes bijleggen zodat we elkaar weer in de ogen kunnen kijken.

Ik herinner me nog het verhaal van een van de acteurs die vertelde hoe zijn oudste broer werd verdacht van collaboratie met het Israëlische leger.

Zijn vader besloot – onder zware druk van de familie – zijn eigen zoon te vermoorden. Twee weken later kwam hij erachter dat zijn zoon onschuldig was.

Gewone mensen zoals jij en ik…
Terug naar de realiteit van de Gazastrook. In de afgelopen zes jaar heb ik verhalen gehoord, die zo schrijnend en traumatisch waren, dat ze soms te moeilijk waren op te vertellen. Ik herinner me nog het verhaal van een van de acteurs die vertelde hoe zijn oudste broer werd verdacht van collaboratie met het Israëlische leger. Zijn vader besloot – onder zware druk van de familie – zijn eigen zoon te vermoorden. Twee weken later kwam hij erachter dat zijn zoon onschuldig was.

Drie jaar lang was de jongere broer in psychose geraakt zodra ik een oefening deed, en na drie jaar kwam zijn verhaal eruit. Als een groepje aapjes klommen we over elkaar heen en konden een half uur alleen maar met hem mee huilen. Eindelijk kon hij zijn nachtmerrie vertellen aan zijn collega’s. Dit is slecht één verhaal van de vele schrijnende nachtmerries die ik hoorde, en de hoeveelheid pijn, verdriet en shock die ik bij deze mensen heb gezien zijn niet meer na te vertellen. Gewone mensen zoals jij en ik…

De groepen waarmee ik werkte werden in de zes jaar almaar groter. In de laatste twee jaar werkte ik met groepen van zestig tot tachtig jonge mensen, acteurs en dramadocenten, mannen en vrouwen, die tijdens de zomers voor meer dan 20.000 kinderen workshops en theater verzorgden zodat ze voor een kort moment de verschrikking van de oorlog konden vergeten. De aanhoudende bombardementen en aanvallen zorgen voor continue stress, depressiviteit en trauma.

Als ratten in de val..
Hier zaten anderhalf miljoen mensen als ratten in de val, en de wereld keek toe en zei geen boe of bah. De Nederlandse regering bij monde van Maxime Verhagen en Jan Peter Balkenende maande de Israëlische bondgenoten aan tot ‘terughoudendheid’, verdedigde het recht van het Israëlische volk op ‘zelfverdiging’, nodigden mensen als de extremistische Avigor Liebermann uit als gast, en gaven hun veto aan het VN onderzoek onder leiding van de Joodse onderzoeker Goldstone naar de schendingen van het internationale recht tijdens de Gazaoorlog. Ieder contact met de regering van de Hamas werd categorisch geweigerd.

Onderwijl is in Israël een neoconservatieve regering aan de macht die wordt gesteund door een machtige joodse lobby uit Amerika en goed bevriend was met Bush junior. Onder hun toeziend oog werd de bevolking in Gaza gestraft en kwamen meer dan dertien honderd mensen om en vielen er nog eens duizenden gewonden.

Scholen, ziekenhuizen, ambulances, bedrijven, infrastructuur voor water, vervoer en elektriciteit werden gebombardeerd en beschoten, toe en met de opslagplaatsen van de UNWRA (afdeling van de VN) toe, en wat deden wij: we stonden erbij en keken er naar, net als destijds bij de aanval op Srebrenica.

Uit angst om voor antisemiet te worden uitgemaakt houden we onze mond, we heulen met de onderdrukker, en voelen de schaamtelijke naweeën van onze apathie in de Tweede wereld oorlog ten opzichte van het Joodse volk. Deze schuld uit het verleden verlamt ons en maakt ons ziende blind.

We zien het verschil niet meer tussen een David en een Goliath, tussen een volk dat in de afgrond wordt gedreven en een ander volk dat met harde hand regeert en disproportioneel geweld gebruikt. De slachtoffers van vroeger zijn de nieuwe daders geworden.

Een van de lessen die ik heb geleerd in het werken met trauma’s is dat als een trauma niet verwerkt wordt, het er later alsnog uitkomt en eventueel wordt doorgegeven aan een volgende generatie of ander volk. De zwarte Piet wordt doorgeschoven en het oorspronkelijke slachtoffer wordt een dader. Dit gebeurt momenteel in het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Zonder dat ze het beseffen zijn de soldaten van het Israëlische leger gaan lijken op de Duitse soldaten in de tweede wereldoorlog, rücksichtslos en gewelddadig, en zijn de muren en wachttorens rond de Gazastrook gaan lijken op die van een getto of een concentratiekamp.

Mensen als Gretta Duisenberg, Anja Meulenbelt of Dries van Agt, die in de afgelopen jaren op zijn gekomen voor het Palestijnse volk, werden door de Nederlandse media en politiek als een beetje achterlijk en politiek incorrect afgeserveerd. De Nederlandse media nemen de beelden, die worden gemanipuleerd door joodse mediaorganisaties klakkeloos over en draaien daarmee de Nederlandse bevolking een rad voor ogen.

Wat lijkt op zelfverdediging is ronduit een aanval en verkapte en vertraagde vorm van genocide. De huidige Israëlische regering lijkt er geen doekjes meer omheen te winden: Israël is van hen, en de bouw van grote woonwijken en settlements gaat gestaag door.

Ik ben boos en verontwaardigd over het grote onrecht dat een volk wordt aangedaan, in dit geval het Palestijnse volk, zoals ik boos en verontwaardigd ben over het grote onrecht dat het joodse volk is aangedaan. Ik snap de pijn aan beide kanten, en wil niet een partij als schuldige aanwijzen. Uiteindelijk zijn beide partijen slachtoffer. Maar ik wil niet uit lafheid mijn mond dichthouden over de dingen die ik zie.

Misschien nog wel het ergste vind ik de opstelling van de Nederlandse regering, een regering die zich beroept op (christelijke?) normen en waarden en trots is op het internationale gerechtshof in Den Haag. Ik weet niet hoe zij hun Christelijke geloof beleven, maar ik vrees dat ze er mijlenver vanaf gedwaald zijn. Hoezo opkomen voor de zwakkeren en onderdrukten? Oogluikend wordt de onderdrukking van een geheel volk toegelaten, en wordt het onderzoek naar de oorlog van vorig jaar door de commissie Goldstone openlijk tegengewerkt.

We hebben een schuld ten opzichte van het joodse volk, maar die lossen we niet in door onze mond te houden en een oogje toe te knijpen. We zijn aan hen verplicht, als onze medemensen, om te vertellen dat hun regering hun een bloedig rad voor ogen draait dat alleen maar aanzet tot haat en nog meer bloedvergieten.

We zijn het aan het Palestijnse volk verplicht om voor ze op te komen, om te vermijden dat ze het definitieve slachtoffer worden van een Zwarte Pieten spel waar de halve wereld aan mee heeft gedaan, wijzelf incluis.

Dit artikel draag ik op aan de moedige acteurs die ik in de Gazastrook heb leren kennen, die blijven geloven dat spel en theater een betere vorm van communicatie zijn dan geweld en geweren, en aan de vele mensen aan Israëlische zijde, die blijven geloven en hopen op vrede en hun nek uitsteken om tot verzoening te komen.

Ton van der Kroon is auteur van o.a. ‘De Terugkeer van de koning, het boek voor mannen over liefde, lust en leiderschap’. Voor info: www.tonvanderkroon.nl