It’s the Beconomy, stupid!

“Onze enorme productieve economie vereist dat we consumeren tot onze levensstijl maken. Dat we het kopen en gebruiken van spullen tot rituelen maken en dat we onze spirituele en maatschappelijke identiteit vormen door te consumeren. We moeten dingen consumeren, verbruiken, opgebruiken en vervangen in een steeds toenemend tempo.”

(Het huidige paradigma omschreven door de Amerikaanse econoom Victor Lebow in 1955!)

In het kader van de a.s. Earthday, 22 April, plaatsen we dit stuk van Niels Korthals Altes en slaat een brug tussen welzijn en welvaart. Een brug die we werkelijk óver zullen moeten, want we hebben al jaren onze monden vol over welzijn, maar blijven maar hangen in ‘ouderwets’ consumptiegedrag als kennelijk doel-van-ons-leven.

En in de verstarrende gedachte dat we met onze wereldeconomie vastlopen als we niet blijven consumeren..! 

Kortom: tijd om het roer om te gooien en wanneer kun je dat nou beter doen, als blijkt dat het huidige systeem zichzelf in de soep aan het draaien is. Consumptie, groei, meer consumptie, meer groei is dus het antwoord niet!!

Lees de bijzonder interessante gedachtenkronkels van Niels hier op WantToKnow. Ñiels Korthals Altes (33) is mede-oprichter van Greenseats.nl, een bedrijf dat bedrijven helpt om de CO2-uitstoot van zakelijke reizen te compenseren.

Meer over Earthday en veel praktische, duurzame onderwerpen: HIER.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 It’s the Be-conomy, stupid!

© 2009 Niels Korthals Altes

“Ik zat laatst in de goed gevulde trein van Utrecht naar Amsterdam en bedacht mij hoe het zou zijn met 50% meer passagiers. Ik keek uit het raam en probeerde mij voor te stellen hoe het  landschap eruit zou zien met 50% meer huizen, auto’s en kassen. Ik zag de mensen om mij heen en vroeg mij af hoe we hier zouden zitten met 50% meer tassen, meer iPods en meer laptops.

Vijftig procent lijkt veel en ver weg maar met 3% economische groei zijn we er binnen 15 jaar. Nog even door de recessie heen bijten en dan lacht het geluk ons toe in de volgende periode van economische groei.

We kunnen niet zonder groei. Zonder groei komt de stabiliteit en ons welzijn in gevaar zeggen de economen. Niet voor niets is economische groei een van de belangrijkste doelstellingen van onze regering en andere overheden. We moeten steeds meer produceren en consumeren om het systeem in stand te houden. Ieder jaar meer auto’s, meer flatscreens, meer ontharingsbehandelingen en meer weekendjes Milaan.

De economische groei van de afgelopen decennia heeft ons veel heeft gebracht. Comfortabele huizen, goede gezondheidszorg, infrastructuur, opleidingen, mooie spullen en verre reizen. We hebben veel en kunnen veel en dat heeft ons gelukkig gemaakt. Maar worden we nog gelukkiger als we nog meer hebben en doen? Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat we na bepaalde verworvenheden niet nog gelukkiger worden van onze toenemende welvaart.

Alle drukte, individualisering en het verdwijnen van natuurschoon om ons heen maken ons op een bepaald moment juist minder gelukkig. Daarnaast leidt economische groei steeds vaker tot oneconomische groei als alle kosten worden meegerekend. Als we beter kijken heeft de groei van de afgelopen jaren ons wellicht meer gekost dan deze ons heeft opgeleverd.

De vraag die we onszelf moeten stellen is wanneer het genoeg is. Wanneer zijn we tevreden?

Het is een vraag die bijzonder weinig gesteld wordt.

De vraag die we onszelf moeten stellen is wanneer het genoeg is. Wanneer zijn we tevreden? Het is een vraag die bijzonder weinig gesteld wordt. Je hoort politici er niet over en het bedrijfsleven al helemaal niet. We kunnen ons geen wereld zonder groei voorstellen. We willen met z’n allen steeds meer ook al zien we om ons heen steeds duidelijker de negatieve effecten van onze uitdijende economische machine.

Het probleem is groter dan we ons in onze dagelijkse, normale gang van zaken ervaren. De bussen rijden en de bakker is open en daardoor lijkt alles goed en wel. Maar naast de economische crisis worden we geconfronteerd met een financiële crisis, een klimaatcrisis, een wereldbevolkingscrisis, een biodiversiteitscrisis, een grondsoffencrisis, en nog meer. 

 ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’

Beroemde woorden van Johan Cruijff die ook hier van toepassing zijn. De Westerse consumptiemaatschappij is zo verleidelijk en aantrekkelijk dat je er geen vraagtekens bij zet als je niet bewust bent van de onderliggende problemen. Maar de crises die we nu om ons heen zien kunnen we niet negeren. Het is een ongemakkelijke waarheid (An Inconvenient Truth!) die we onder ogen moeten zien. Al erkennen we dat niet graag, we weten wat er mis is. We willen er alleen nog niet aan.

Maar een groeiende groep mensen is wel aan het veranderen. Deze mensen willen niet meer spullen maar betere spullen. Ze willen geen gemaakte belevenissen maar echte authentieke ervaringen. Ze willen niet hebben en doen maar zijn. Ze willen groeien als persoon maar hebben daar niet meer spullen of een grotere auto voor nodig. Ze genieten van de alledaagse dingen om zich heen en kiezen tijd voor geld. Ze werken minder en leven meer. Ze zijn bewuster en gelukkiger. Het zijn de ‘Cultural Creatives’ gemixt met ‘Generation G’ en een snufje ‘De kracht van het NU’.

Voor sommigen zal dit zweverig en spiritueel in de oren klinken. Een soort verlicht pad voor een kleine groep moderne hippies. Maar dat is het niet. Het is het begin van een brede maatschappelijke beweging die gedreven wordt door onvrede over hoe politici omgaan met grote maatschappelijke problemen en het gebrek aan moraliteit en verantwoordelijkheid bij directeuren van banken en bedrijven. Er is een collectief besef dat we te ver zijn doorgeschoten in ons ongeremde streven naar meer. De vraag van ‘genoeg’ en wat we echt willen is actueler dan ooit.

Veranderen

Het is tijd voor nieuwe waarden en een economisch model dat de welvaart beter verdeelt. Een economisch systeem dat rekening houdt met de beperkingen die de aarde biedt. Geen groen socialisme maar een groen liberaal model waarin de mens verantwoordelijkheid neemt voor zichzelf en de maatschappij om zich heen. Een economisch systeem dat ten dienste staat van meer zijn – als persoon – in plaats van meer hebben.  De economie moet vervangen worden door de beconomy.

De beconomy is zowel een filosofisch denkkader als een alternatief economisch paradigma. In de beconomy kunnen we als mens groeien zonder dat de economie groeit. Het biedt een mogelijkheid om gelukkiger te zijn met minder. De beconomy dwingt niet tot minder consumptie en productie maar resulteert hierin doordat mensen inzien dat ze niet gelukkiger worden van nog meer spullen. De beconomy is een optelsom van individuele keuzes voor kwaliteit in plaats van kwantiteit.

De transitie naar de beconomy kan niet plaatsvinden zonder een verschuiving in onze persoonlijke waarden en doelstellingen. De economische crisis kan hierin werken als een katalysator. Minder willen, hebben en doen is voor veel mensen nu al van belang om financieel gezien het hoofd boven water te houden. We kunnen dit ervaren als een verlies aan keuzevrijheid dat ons geluk beperkt. We kunnen deze vereenvoudiging van ons leven ook zien als een mogelijkheid om ruimte te maken voor wat we werkelijk belangrijk vinden. Minder ballast in de vorm van spullen die we eigenlijk niet echt nodig hebben en activiteiten die ons leven druk en gestrest maken. Meer tijd voor de mensen om ons heen en de meer wezenlijke doelen die we in ons leven willen bereiken.

In de beconomy zetten we de enorme productiviteit die we hebben bereikt niet om in nog meer goederen om te consumeren maar in meer tijd om dingen te doen die werkelijk belangrijk vinden.

Het is een verschuiving van een waarde-model naar een waarden-gedreven maatschappelijk model.

Het meest fundamentele verschil tussen de beconomy en de huidige economie is de waarde die wordt toegekend aan tijd ten opzichte van materie.  De beconomy is een keuze voor tijd om te zijn in plaats van spullen om te hebben. In de beconomy zetten we de enorme productiviteit die we hebben bereikt niet om in nog meer goederen om te consumeren maar in meer tijd om dingen te doen die werkelijk belangrijk vinden. Het is een verschuiving van een waarde- naar een waarden-gedreven maatschappelijk model.

Deze hernieuwde balans zorgt ervoor dat we dichter bij onszelf kunnen blijven. Onze innerlijke waarden zien we beter weerspiegeld in onze dagelijkse werkzaamheden en de maatschappij om ons heen. Nu ervaren we vaak nog een kloof tussen wie we zijn en wie we willen zijn. We handelen verschillend als burger en als consument. Als werknemer en als ouder.

Juist hierin ligt de rijkdom van de beconomy. Het stelt ons in staat om werkelijk te worden wie we zijn. Echt, oprecht en zonder een gevoel van gemis omdat we minder materieel bezit hebben dan onze buurman. Een bepaald niveau van materiële rijkdom is een voorwaarde voor de beconomy, maar niet het blijvende en allesomvattende doel. Dit biedt de mogelijkheid om de materiële rijkdom in het systeem beter te verdelen zodat meer mensen sneller in dezelfde basisbehoeften kunnen voorzien. Vervolgens kunnen ook deze mensen zich richten op hun hogergelegen levensdoel.

Thuis zijn we vader of moeder en maken we ons zorgen over de toekomst van onze kinderen in een overbevolkte en vervuilde wereld. Op ons werk zijn we salesmanager die hard werkt om zoveel mogelijk vervuilende auto’s te verkopen. Als we in staat zijn om onze waarden werkelijk en blijvend leidend te laten zijn kunnen we authentieker handelen in de verschillende rollen die we vervullen.

De beconomy is geen speeltje van rijke landen die zich deze ‘luxe’ kunnen veroorloven. Het is een noodzakelijke omslag in ons denken en handelen die mondiaal gestalte moet krijgen. De rijken en de rijkere landen zijn gezien de benodigde welvaartsbasis het beste in staat om deze transitie in gang te zetten maar het zijn vooral ook de ontwikkelende landen die ervan kunnen profiteren. De economische piramide waarbij welvaart cumuleert in het rijke Westen houdt op te bestaan. Door minder nadruk op materiële ontwikkeling en een betere verdeling van de beschikbare welvaart zullen ontwikkelingslanden sneller ‘ontwikkeld’ zijn op. Waarschijnlijk is dit zelfs de enige manier waarom deze landen kunnen ontwikkelen binnen de beperkingen van het ecosysteem waarin we leven.

Economisch, maatschappelijk en cultureel moeten de regels van het spel veranderd worden door de partijen die daar op dit moment het meeste van profiteren. Dat vereist zeer sterk visionair leiderschap gesteund door persoonlijk leiderschap van ons allemaal. De beconomy is er voor iedereen maar kan alleen gestalte krijgen als we onze doelen duidelijk voor ogen hebben en beginnen met het wijzigen van ons eigen handelen. Een betere wereld begint inderdaad nog altijd bij onszelf. En bij politici die inzien dat het niet gaat om ‘de economie’. It’s the beconomy, stupid!” 

Gezien de omvang van de problemen en de urgentie om ze op te lossen is het twijfelachtig dat dit haalbaar is door de huidige systemen te verbeteren. Een meer fundamentele wijziging is noodzakelijk. De Westerse op consumptie gebaseerde economie en cultuur moet vervangen worden door een nieuw model. Het hele paradigma van oneindig toenemende consumptie en economische groei moet op de schop omdat het gewoonweg niet langer houdbaar is.

Het denken van het huidige paradigma is nog wel het beste omschreven door de Amerikaanse econoom Victor Lebow die in 1955 schreef:

‘Onze enorme productieve economie vereist dat we consumeren tot onze levensstijl maken. Dat we het kopen en gebruiken van spullen tot rituelen maken en dat we onze spirituele en maatschappelijke identiteit vormen door te consumeren. We moeten dingen consumeren, verbruiken, opgebruiken en vervangen in een steeds toenemend tempo.

De economie is volledig in dienst gebracht van het produceren van een toenemende stroom van spullen en diensten en de maatschappij is steeds meer gericht op het consumeren van deze producten en diensten. In Nederland en vele andere Westerse landen hebben we eigenlijk alles al wat we nodig hebben. We kopen meer en meer om te vervangen, de mode te volgen en als een vorm van tijdverdrijf. Funshoppen noemen we dat en we komen altijd met iets thuis. We laten ons daarnaast graag vermaken door de eveneens immer groeiende  ‘beleveniseconomie’.

Het is niet vreemd dat we zo handelen want het hele systeem is erop ingericht. Het bedrijfsleven heeft een enorme politieke macht, juist omdat de stabiliteit van het systeem afhankelijk is van economische groei. Daarnaast vertelt het bedrijfsleven ons duizenden keren per dag dat we meer moeten consumeren. Reclame is overal om ons heen en vertelt ons hoeveel gelukkiger, mooier, aantrekkelijker en beter we zijn als we die producten en diensten toch vooral kopen.

Het huidige economische systeem – ookwel de ’throughput economy’ genoemd – is gebaseerd op steeds snellere en toenemende productie en consumptie. Schaarse grondstoffen moeten steeds sneller door het systeem ‘gedraaid’ worden tot producten en diensten. Het systeem kan alleen maar voortbestaan als er aan het einde van de productiepijp steeds meer consumenten steeds meer consumeren.”