Hoge Raad Spanje: ‘Pandemie-noodtoestand ongrondwettelijk’..!

Hoge Raad Spanje:

‘Pandemie-noodtoestand ongrondwettelijk’..!

2021 © WantToKnow.nl/be

x
Het Spaanse constitutionele hof heeft het vonnis uitgesproken, waarin de alarmtoestand die de centrale regering in maart 2020 bij het uitbreken van de pandemie van het coronavirus had afgekondigd, als ongrondwettelijk wordt geclassificeerd. In een nipte stemming van zes tegen vijf oordeelden de rechters dat een dergelijke lockdown, waarbij Spanjaarden aan huis werden gekluisterd, behalve voor essentiële activiteiten zoals het kopen van voedsel, had moeten worden opgelegd onder de volgende noodsituatie in de Spaanse wetgeving, de noodtoestand. Dit zou de voorafgaande goedkeuring hebben vereist van het lagerhuis van het parlement, het Congres van Afgevaardigden.

Het besluit is door het Constitutionele Hof genomen na twee zittingen van de rechters, tijdens welke een door magistraat Pedro González Trevijano – van de conservatieve sector van het Hof – geschreven ontwerpvonnis over de alarmtoestand werd besproken. In de tekst betoogt de rechter dat de alarmtoestand die de regering in maart jl. heeft afgekondigd, niet alleen de fundamentele rechten van vrij verkeer en van vergadering tussen particulieren beperkt, maar deze zelfs volledig opschort.

Sinds de pandemie van het coronavirus in Spanje is uitgebroken, is er onder grondwetsdeskundigen een debat geweest over de vraag of de noodtoestand nodig was. Artikel 116 van de Spaanse grondwet beschrijft drie juridische categorieën voor noodsituaties:

1. staat van alarm (estado de alarma),
2. de/een noodtoestand (estado de excepción) en
3. de staat van beleg ( estado de sitio).

Een van de meest ernstige nadelen van een noodtoestand zou zijn geweest, dat strengere beperkingen van de grondrechten het gevolg zouden zijn.

Voor sommigen die bij het debat betrokken waren, bood de alarmtoestand voldoende juridische dekking, om sommige van deze rechten te beperken, terwijl voor anderen de lockdown in de praktijk zo’n intense beperking was, dat hij gelijkstond met de afschaffing van grondrechten, zodat daarvoor wel degelijk het uitroepen van een noodtoestand nodig was.

Eenzijdig en daarmee ondemocratisch handelen van regeringen..!
Een ander belangrijk verschil houdt verband met het feit dat een noodtoestand in eerste instantie wordt goedgekeurd door de regering en vervolgens wordt besproken in het Congres, waar hij wordt goedgekeurd of verworpen door de afgevaardigden. Dit stelt de uitvoerende macht in staat om met een zekere snelheid te handelen wanneer eenmaal is besloten deze weg in te slaan; met andere woorden: de parlementaire controle wordt uitgeoefend nadat de alarmtoestand ten uitvoer is gelegd.

Een noodtoestand wordt daarentegen niet rechtstreeks door de regering goedgekeurd. Het voorstel wordt eerst aan het Congres voorgelegd, en het is het parlement dat de noodtoestand afkondigt. Een van de ernstige nadelen van een noodtoestand zouden de strengere beperkingen van de grondrechten zijn geweest die deze met zich mee zou hebben gebracht. Juridische deskundigen hebben erop gewezen dat een noodtoestand aan minder toezicht is onderworpen.

En de politie zelfs in staat stelt de tijd dat zij mensen kan vasthouden te verlengen van drie tot tien dagen zonder rechterlijk toezicht. De politie kan ook woningen of bedrijven binnendringen met gebruik van geweld – d.w.z. de deur intrappen – wanneer zij dat nodig acht, en ook zonder voorafgaande toestemming van de rechter. De autoriteiten kunnen ook mediakanalen sluiten in een noodtoestand, allemaal in naam van de handhaving van de openbare orde.

Andere constitutionalisten hebben verdedigd dat het gebruik van de alarmtoestand tijdens de eerste fase van de pandemie – een maatregel die aanvankelijk werd gesteund door partijen van alle ideologische strekkingen in het Congres – de juiste stap was in een noodsituatie op gezondheidsgebied zoals de coronaviruscrisis. Zij betoogden dat de noodtoestand moet worden gebruikt wanneer zich ernstige problemen van openbare orde voordoen.

Hoe dan ook, de rechters van het Constitutioneel Hof waren het er vanaf het begin over eens dat een eventuele opheffing van de lockdown die tussen maart en juni vorig jaar van kracht was, geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor de staat met zich mee mag brengen. Er was dus overeenstemming over het feit dat bedrijven of particulieren die als gevolg van de alarmtoestand economische schade hebben geleden, geen vorderingen kunnen indienen.

Ook werd overeengekomen dat de uitspraak tegen de alarmtoestand verenigbaar zou zijn met de mogelijkheid om boetes terug te vorderen die zijn betaald door mensen die een boete hebben gekregen, omdat zij de regels van de lockdown hebben overtreden. Bijvoorbeeld omdat zij zijn gaan wandelen of met vrienden en familie zijn samengekomen. Deze sancties werden opgelegd op grond van een decreet dat nu ongrondwettig is bevonden.

Spaanse politieke leiders over hun toeren door uitspraak…
De coalitieregering, onder leiding van premier Pedro Sánchez van de Socialistische Partij, reageerde woensdag boos op het nieuws van de uitspraak van het Constitutionele Hof. Volgens bronnen in La Moncloa, de zetel van de macht, respecteert de uitvoerende macht de uitspraak, maar was zij verrast door het ‘ongekende karakter’ ervan. Zij voegde eraan toe dat het door het kabinet goedgekeurde decreet ‘absoluut noodzakelijk was om levens te redden’..!

De politieke,  uitvoerende macht is nu van plan de uitspraak van de Spaanse Hoge Raad te bestuderen. Het feit dat zes rechters voor waren en vijf tegen, is voor de regering een weerspiegeling van het enorme ‘interne debat dat deze uitspraak heeft uitgelokt.

“De regering houdt vol dat we zonder dit instrument niet op tijd zouden zijn gekomen om het virus een halt toe te roepen en dat het niet mogelijk zou zijn geweest de nodige maatregelen te handhaven om de verspreiding van het virus gedurende meer dan 60 dagen te stoppen”, benadrukten dezelfde bronnen, en beweerden dat de maatregelen “in overeenstemming waren met de grondwet en de organieke wet betreffende de staat van Alarm. Dit is een ongekende beslissing, gezien het feit dat al onze buurlanden hun toevlucht hebben genomen tot soortgelijke formules, binnen hun respectieve wetgevingen.”

Regeringsbronnen wezen er ook op dat het Constitutionele Hof uitspraak deed over de alarmtoestand als gevolg van een beroep dat was ingediend door de extreem-rechtse Vox-partij. “Een groep die overigens voor de alarmtoestand heeft gestemd toen deze voor het eerst [door de regering] in het Congres werd gepresenteerd.”