Plato’s beeldspraak van de grot..!

x

x

De allegorie van Plato in zijn beeldspraak van de grot..

2015 © WantToKnow.nl/.be

x

“Laat me aan de hand van een metafoor duidelijk maken in hoeverre wij mensen de werkelijkheid wel of niet helder zien, of überhaupt helder kúnnen zien…! Stel je een aantal mensen voor, die leven in een onderaardse grot, met een naar het daglicht toegekeerde ingang langs de volle breedte van die grot. Ze zitten daar van kinds af aan onderin opgesloten, aan handen, voeten en nek geketend. Ze kunnen alleen recht voor zich uit naar de blinde muur kijken, vanwege die boeien zijn ze niet in staat om zich om te draaien.

Achter en boven hen laait op een bepaalde afstand een hoog vuur. Ze kunnen alleen hun eigen schaduwen zien die het vuur op de voor hen gelegen muur werpt, omdat ze hun hoofden niet kunnen omdraaien. Tussen het vuur en de gevangenen is een verhoogde weg aangelegd en een scherm of muur; vergelijkbaar met het schot waarachter een poppenspeler staat als hij zijn poppen laat zien. Dan moet je je verder voorstellen, dat over die verhoogde weg mensen voorbijlopen met allerlei van hout en steen vervaardigde afbeeldingen van mensen en dieren, die boven de muur uitsteken. Deze objecten worden als schaduwbeelden geprojecteerd op de muur voor de gevangenen.

Als de gevangenen zouden kunnen praten over wat ze voor zich zien, dan zouden ze praten over deze ‘werkelijkheid’ die zich voor hen bevond. Als de gevangenen de mensen achter het muurtje konden horen praten, zouden de gevangenen dan niet denken dat de geluiden die ze hoorden werden gemaakt door de schaduwen voor hen..? Wat zou er gebeuren als een van de gevangenen werd bevrijd en gedwongen werd op te staan? Als hij zich om moest draaien en het licht van het vuur kon zien? Aanvankelijk zou het pijn doen aan zijn ogen en zou hij te verblind zijn om duidelijk te zien waarvan hij voorheen alleen de schaduwen zag.

Stel je dan voor dat iemand hem zou vertellen dat alles wat hij voorheen had gezien een illusie was, maar dat hij nu de waarheid onder ogen kon zien met een helderder beeld van de werkelijkheid. Wat zou hij antwoorden?  Je kunt je voorstellen dat zijn begeleider de objecten zou aanwijzen zoals ze voorbijkwamen en dat hij vraagt om deze te benoemen. Zou de ex-gevangene niet met zijn mond vol tanden staan? Zou hij niet denken dat de schaduwen die hij voorheen zag, echter waren als de voorwerpen die hem getoond werden?

Het licht van de Zon..
Als iemand hem met geweld omhoog voerde langs die weg, die steil is en moeilijk begaanbaar en hem niet losliet voordat hij buiten de grot stond, in het volle licht van de zon, zou hij dan dat zonlicht niet als pijnlijk ervaren? Hij zou zich geen raad weten. Eenmaal in het licht gekomen zouden zijn ogen worden verblind door het zonlicht; zou hij dan ook maar iets kunnen onderscheiden van wat de werkelijkheid wordt genoemd?

Hij zou moeten wennen. In het begin zou hij de schaduwen kunnen onderscheiden, dan de weerspiegelingen van de dingen in het water en pas later de dingen zelf. Als hij dan in een later stadium de verschijnselen in de hemel en de hemel zelf zou willen waarnemen, zou hij dat het beste ’s nachts kunnen doen, bij het licht van de sterren en van de maan. De dingen in het licht van de zon en de zon zelf zou hij echter nog niet goed kunnen zien. En tenslotte zou hij, denk ik, naar de zon zelf kunnen kijken en haar ware gedaante aanschouwen. Dan kijkt hij niet naar de weerspiegelingen ervan in het water of andere oppervlakken, maar naar de zon zelf in haar eigen licht en op haar eigen plaats. is.

Dan zou hij de conclusie trekken dat het de zon is die de seizoenen en de kringloop van de jaren veroorzaakt en alle dingen in de zichtbare wereld bestuurt en dat de zon in zekere zin ook de oorzaak is van al de dingen die hij en zijn medegevangenen daarbinnen in de grot zagen. Als hij zich zijn vroegere verblijfplaats herinnert en wat daar voor wijsheid doorgaat en zijn medegevangenen van destijds, zal hij zich dan niet gelukkig prijzen met de verandering en medelijden hebben met zijn makkers in de grot?

Elkaar Complimenterend de afgrond in..
Stel nu eens voor dat die elkaar overladen met eerbewijzen en loftuitingen en dat ze geschenken geven aan degene die het snelst ziet welke schaduw er nu weer voorbijtrekt, of die zich het best kan herinneren in welke volgorde en in welk verband de dingen zich herhalen, zodat hij het best kan zien wat er gaat gebeuren. Denk je dan dat iemand die aan de grot is ontsnapt, uit is op hun eerbetoon en dat hij degenen die bij de gevangenen in aanzien staan en op de voorgrond treden, benijdt?

Zou hij niet met Homerus veel liever hier op aarde willen leven ‘als arme dienstknecht van een arme man’ en alles liever verdragen dan er de overtuigingen op na te houden die de gevangenen erop nahouden. Zo te moeten leven als zij?  Denk je nou eens in, dat zo iemand opeens vanuit het zonlicht weer op zijn oude plek terecht zou komen. Zouden zijn ogen niet eerst weer aan de duisternis moeten wennen?

En als hij zich in het beoordelen van de schaduwen zou moeten meten met de gevangenen die nooit de grot uit waren geweest, terwijl hij nog niet goed kon zien en zijn ogen nog niet gewend waren aan de duisternis en het een hele tijd kon duren voordat hij daar weer aan gewend zou zijn, zou hij dan geen belachelijk figuur slaan..? De achtergeblevenen zouden zeggen dat hij ziende naar buiten was gegaan maar blind was teruggekomen en dat je dus maar beter helemaal niet de grot uit kon gaan. En als hij hen dan zou proberen te bevrijden om hen naar boven naar het licht te brengen, zouden zij die onverlaat dan niet grijpen, tegenhouden en ter dood brengen?

Het is de taak van diegenen die het licht hebben gezien, die de weg naar boven hebben gevonden, die het goede kunnen zien, om weer naar die grot af te dalen. Ze moeten terug naar diegenen die nog gevangen zitten. Ze moeten hun problemen en overwinningen delen, of deze mensen het waard zijn of niet. Dit moeten ze doen, ook al kan het hen hun leven kosten. Ze moeten de anderen en de gemeenschap helpen waar ze kunnen.

x

x

* * *

x