Een goed verhaal over ascensie..

Een goed verhaal over ascensie.. Geschreven door Daniel van der Engh, musicus en schrijver over muziek. Daniel blogt met anderen op een filosofische site, genaamd filodivers.blogspot. Hieronder zijn verhaal: in onze ogen een goed verhaal over ascensie…

x

* * *

x

Een goed verhaal over ascensie..

2012 © Daniël van der Engh

x

x

We lezen er de laatste tijd veel over op het internet: ascensie. Vaak gaat het gepaard met een hoop ufo-geweld en gechannelde teksten. Veelal ook een combinatie van die twee. Het leidt er allemaal toe dat de boodschap door velen niet wordt begrepen. Zo zijn er lieden die uit alle verhalen op het internet afleiden dat ‘de Redding’ van buiten komt. Bijvoorbeeld van lichtschepen, nog niet ontdekte planeten (planet X, of Nibiru), buitenaardse wezens of andere wezens. En zoals gewoonlijk meent iedereen ook nu weer dat tijdens zijn of haar leven de wereld ten onder zal gaan en dat maar weinigen uitverkoren zijn om die ondergang te doorstaan. Wij geloven daar allemaal niet zo in. We hebben andere ideeën over ‘ascensie’. Wat is het eigenlijk, ascensie?

Ascensie
Het schijnt ‘verlichting’ te betekenen, of ‘bewustzijnsverruiming’. En als we het Nederlands woordenboek erop nalezen, betekent het ‘opklimmen’. Het is, zeg maar, datgene dat je met een trap doet: bestijgen. En wat men op de diverse ‘ascentistische’ websites kennelijk beoogt te stellen, is dat het erom gaat om in het bewustzijn op te klimmen. Oftewel: het bewustzijn te verruimen.

De mens lijkt het echter ook hier niet te kunnen laten om duaal te denken. En dus zien we ook op dit gebied dat de mens geneigd is om in termen van ‘hoog’ en ‘laag’, of ‘wij’ en ‘zij’, te denken. En ook hier zien we dat sommigen er een ‘wedstrijdje’ van lijken te willen maken. Alsof het er om gaat om zo snel mogelijk te ascenderen.

En natuurlijk geldt ook hier weer: ‘Wij’ behoren tot het goede kamp (‘wij zullen ascenderen’), en ‘zij’ (‘hullie’) mogen niet mee. Wat dat betreft is het gros van de ‘ascentisten’ niet veel beter dan al die religieuzen die op het moment met verrekijkers in de woestijn bij Har Megiddo liggen te wachten op het ‘leger van Jezus Christus’, of die president in Iran die in opdracht van de ‘Twaalfde Iman’ een neutronenbom aan het ontwikkelen is…  Want gek, fout of volslagen achterhaald, dat is altijd ‘de Ander’…

Er bestaan dus veel verhalen over het fenomeen ‘ascensie’. Maar wat is het precies? Het zou ‘verlichting’ betekenen, of ‘bewustzijnsverruiming’. Maar hoe werkt het? Op welke inzichten is het gebaseerd?

Wij hebben daar zo onze gedachten over, en die willen we graag met u delen. Dat doen we in korte lijnen, aan de hand van de volgende korte stellingen (in willekeurige volgorde) die het verdienen om eens zeer goed te overwegen als waren het koans (‘Zen-raadsels’):

1. alles is een illusie

2. alles is één,

3. tijd en ruimte bestaan niet,

4. ik ben jou.

Daar gaan we…

1. Alles is een illusie
Het besef dat alles een illusie is, gaat hand in hand met verwondering. En in wezen is dat een vrij eenvoudig besef. Want als je er even bij stil staat, is alles om ons heen, in ons, en wat over dat alles wordt verteld en gezegd, natuurlijk volslagen ‘krankzinnig’. Zoiets verzin je niet. En het is aan (hypothetische) wezens die niet op een bol leven, die niet massaal zijn, die niet individu zijn, die geen zintuigen hebben en die geen ‘besef van besef’ hebben, eenvoudigweg niet uit te leggen. Je moet het hebben meegemaakt om er überhaupt een voorstelling van te kunnen maken, ons leven hier op aarde. En men fluistert dat wanneer je dood gaat, je niet eens meer kunt geloven wat je hier allemaal hebt meegemaakt. Het is, kort gezegd, een krankzinnige droom. En toch doen heel veel mensen alsof dit alles de normaalste zaak van de wereld is.

Waar begint het, de verwondering? Wel, bij een poging jezelf te leren kennen. En dan met name aan de hand van wat ‘Kantiaanse’ filosofie. Stel jezelf eens de vraag wat het is dat de dingen bij jou tot aanschijn brengt. Een zeer eenvoudige vraag: Wie of wat heeft de schijnbare objecten om je heen van een naam of woord voorzien? Wie of wat verleent aan die objecten hun betekenis?

Denk je eens in: Alles dat je weet over de werkelijkheid, is niet de werkelijkheid zelf. Je kennis over de werkelijkheid bestaat louter uit aan die werkelijkheid verleende betekenissen. En die zijn niet de werkelijkheid zelf. Die verleende betekenissen zijn vooronderstellingen die je, afhankelijk van de omstandigheden waarin je hebt verkeerd en nog verkeert, hebt aangeleerd. En dat gaat verder dan je op het eerste gezicht denkt.

Dat begint er bijvoorbeeld al mee dat je afzonderlijke objecten in de werkelijkheid hebt leren onderscheiden van elkaar en van jezelf. Tijdens dat ‘onderscheidingsproces’ heb je de dingen in de buitenwereld ‘dat’ of ‘die’ genoemd. Die objecten kwamen aldus los van jou te staan. Het onderscheidingsproces was in die zin een ‘afscheidingsproces’. En nadat de objecten op die manier werden ‘verzelfstandigd’, kleefden aan deze al vrij snel allerhande andere betekenissen aan. Met als gevolg dat op een gegeven moment al die miljarden mensen op aarde aan alle dingen in de werkelijkheid onnoemelijk veel betekenissen hebben gehecht. De wereld is in die zin een kakofonie aan betekenissen. Zoals we hiervoor al schreven: ‘Deze aarde is één grote massahysterie’… oftewel: ‘maya’…

Wanneer een mens zichzelf wilt leren kennen, zal hij eerst al die (onbewust) door hem aan de werkelijkheid gegeven betekenissen onder ogen moeten zien. Zelfs de meest basale betekenissen! (Een van die heel basale betekenissen zullen we hierna noemen, namelijk de betekenis, of vooronderstelling, dat dingen en mensen van elkaar gescheiden zijn). En dat levert twee zaken op:

Alles dat je weet over de werkelijkheid, is niet de werkelijkheid zelf. Je kennis over de werkelijkheid bestaat louter uit aan die werkelijkheid verleende betekenissen. En die zijn niet de werkelijkheid zelf. Die verleende betekenissen zijn vooronderstellingen die je, afhankelijk van de omstandigheden waarin je hebt verkeerd en nog verkeert, hebt aangeleerd. En dat gaat verder dan je op het eerste gezicht denkt.

In de eerste plaats verwondering. Wanneer je eenmaal inziet dat de werkelijkheid wordt gezien door het prisma van je persoonlijkheid, en dat die werkelijkheid dus tot jou schijnt in de vorm van de betekenissen die jij daar aan hebt verleend, zal je een gigantisch gevoel van verwondering overvallen. “Ik hier?” En die verwondering zal op een gegeven moment overgaan in een besef van vrijheid. Want als de werkelijkheid tot jou verschijnt in de vorm van de betekenissen die jij eraan gegeven hebt, dan heb jij het in de hand om die te wijzigen. En dat maakt je vrij.

In de tweede plaats levert het de vraag op wat er van de werkelijkheid overblijft wanneer je die ontdoet van alle betekenissen. De betekenissen zijn niet de werkelijkheid zelf. Maar wat blijft er van over wanneer je die er van af haalt? Kant noemde dat ‘das Ding an sich’, en hij meende dat dat niet kon worden gekend. Of dat laatste waar is, kunnen wij niet zeggen. Het gaat ons erom om te benadrukken dat het geven van betekenissen aan de werkelijkheid – en dat doet iedereen – een keuzemoment inhoudt. Je ‘verleent’ de werkelijkheid betekenissen. Je ‘voorziet’ haar ervan. Wel, als je dan toch zo ‘vrijgevig’ bent, waarom besef je dan je vrijheid niet in dat geven?

Zoals gezegd zijn de betekenissen niet de dingen zelf. De dingen ‘dragen’ die betekenissen ook niet zoals iemand een jas of broek draagt. De betekenissen zitten in de waarnemer die de betekenissen heeft gegeven. En dat is wat de ‘grote illusie’ – ‘maya’ – is. En dat is ook waarom men wel eens zegt dat de werkelijkheid een spiegel is. Want wat jij ziet als de werkelijkheid, zijn louter de betekenissen die jij eraan hebt gegeven. Oftewel: ‘wat je ziet ben je zelf…’

Nogmaals, dit raakt de kern van alles: Je hebt (onbewust) veel meer betekenissen gegeven dan je beseft. En de meeste ervan heb je niet in vrijheid of weloverwogen gegeven. Niet dat je bent gedwongen tot het geven van bepaalde betekenissen, het is veeleer ‘luiheid’ dat je je bij het geven van bepaalde betekenissen hebt geconformeerd. En dat betreft zoals gezegd de meest basale betekenissen. Zoals de betekenis, of vooronderstelling, dat mensen en dingen door tijd en ruimte zijn gescheiden.

2. Alles is één
Wij hebben grote bewondering voor de hersencapaciteiten van lieden die de kwantummechanica hebben ontwikkeld. En dan hebben we het met name over Max Planck en Albert Einstein. Wanneer je leest waar deze mensen zich zoal mee bezig hebben gehouden, past niets anders dan een diepe buiging. Toch zie je ook hier weer dat ook de meest knappe koppen in een illusie leven. En ze zullen overigens de eersten zijn die dat erkennen. Zo heeft Einstein regelmatig gezegd dat we in een wondere wereld leven. En zo zei Richard Feynman ooit:

“I think that I can safely say that nobody understands quantummechanics.”

En dat is natuurlijk een prachtig inzicht dat in wezen goed aansluit bij ons eerste punt: de theorie (de ‘mechanics’ of de ‘betekenis’) is niet het ding zelf. Het is hoogstens een efficiënte beschrijving ervan. En het zal bovendien altijd de vraag blijven of de theorie het ding in al zijn facetten beschrijft (Wie of wat bepaalt het aantal facetten van een ding of verschijnsel?)

Hoe dan ook, een hardnekkig misverstand dat door velen – die niet over het voorstellingsvermogen van Einstein of Feynman beschikken – uit de fysica wordt afgeleid, is dat de werkelijkheid gekorreld (gekwantificeerd) zou zijn. Alsof de dingen – de elementaire dingen, of elementaire (ondeelbare) deeltjes – tot elkaar begrensd zouden zijn. Alsof er überhaupt zoiets zou bestaan als een ‘ondeelbaar deeltje’.

De ondeelbaarheid van een deeltje is in de eerste plaats niet goed voor te stellen. Alles wat lengte, breedte, hoogte en ’tijd van leven’ (of bestendigheid) heeft, kan – met de juiste technieken (het gaat in de fysica bij ontstentenis van dergelijke technieken vaak om gedachtenexperimenten) – worden gedeeld. Alles wat je je maar kunt voorstellen, kan worden gedeeld. En dat gaat tot in het oneindige door.

Dat de fysica het bestaan van elementaire (ondeelbare) deeltjes aanneemt, zegt louter iets over de stand van de hedendaagse wetenschap. Vroeger dacht men dat het atoom ondeelbaar was (vandaar het woord ‘atoom’). Daarna ontdekte men nadere facetten van het atoom en waande men die ondeelbaar. En inmiddels zijn we alweer een aantal ‘ondeelbare delingen’ verder. Steeds weer blijkt dat elementair geachte deeltjes toch gedeeld kunnen worden. En daar lijkt voorlopig ook geen einde aan te komen.

In de tweede plaats vergt de aanname van ondeelbare deeltjes dat deze deeltjes tot elkaar begrensd zijn. En dát op zijn beurt, vereist het bestaan van ‘niets’. Want door wat anders dan door ‘niets’ zouden de ondeelbare deeltjes van elkaar moeten zijn gescheiden? Wat begrenst deze deeltjes anders dan het ‘niets’?

Misschien zijn er wel zeer veel soorten ondeelbare deeltjes, zal men opmerken. Zo gaat de huidige fysica ervan uit dat fotonen ondeelbaar zijn, quarks, elektronen, etc.. Je zou dan kunnen stellen dat een elektron bijvoorbeeld van een quark is gescheiden door een foton. Maar daarmee verlegt men enkel de vraag. Want door wat worden foton en elektron dan gescheiden? Dat moet welhaast het niets zijn. Maar het niets is onbestaanbaar! Want hoe kan het niets worden overbrugd? In het niets zijn geen afstanden. Door het niets kunnen geen afstanden worden overbrugd. Er gelden geen maten of dimensies. Door het niets kan niet gecommuniceerd worden. Niets is onmeetbaar. Door het niets kan geen relatie bestaan. Als een foton en een elektron door niets zouden zijn gescheiden, dan zouden zij in aparte werkelijkheden bestaan. En op geen enkele wijze zouden zij kunnen interacteren.

Het niets kan niet bestaan (de fysica twijfelt overigens inmiddels ook aan het ‘bestaan van niets’. Zie Wikipedia onder de term ‘niets’). Het is slechts een abstractie (‘betekenis’) in de hoofden van de mensen. En in die hoofden staat het niets over het algemeen enkel voor het niet aanwezig zijn van bepaalde eigenschappen. Zoals een net leeggedronken glas ‘leeg’ wordt genoemd terwijl het inmiddels is volgelopen met lucht. De ene eigenschap wisselt de andere af, maar er is nooit géén eigenschap…

De onmogelijkheid van niets – er is geen enkele manier waarop dat zou kunnen bestaan – betekent hoe dan ook dat de dingen niet tot elkaar begrensd zijn. En dát op zijn beurt betekent dat alles één is. De dingen schijnen slechts tot elkaar begrensd doordat wij op die (duale) wijze naar de werkelijkheid kijken. Het is enkel met ons illusoire verstand dat wij een werkelijkheid waarnemen die bestaat uit afzonderlijke dingen. Kennelijk gebeurt dat in het proces van betekenis verlenen. Maar wanneer je de hierboven genoemde verwondering toelaat, en je overweegt de onmogelijkheid van het bestaan van niets, dan moet je wel tot de conclusie komen dat alles één is en dat afgescheidenheid een illusie is, oftewel een vooronderstelling of betekenis die je ooit (onbewust) aan de werkelijkheid hebt gegeven.

3. Tijd en ruimte bestaan niet
Wanneer de dingen – vanwege het feit dat ‘niets’ niet kan bestaan – niet tot elkaar begrensd zijn, is alles één. In die zin is ruimte een illusie. Dingen zijn niet louter ‘hier’ of louter ‘daar’. Een ding kan enkel ‘niet hier maar wel daar’ (of ‘niet daar maar wel hier’) zijn als het zelfstandigheid heeft. En dat vereist afgescheidenheid. En dát op zijn beurt vereist het bestaan van ‘niets’. En ‘niets’ kan niet bestaan. Ruimte is een illusie.

En ook tijd bestaat niet. Nog daargelaten dat de tijd alszodanig in de natuur (in de werkelijkheid) niet kan worden waargenomen, is het ook een lastig concept. Het ene moment is immers niet afgescheiden van, of begrensd (door het niets?) tot enig ander moment. Dat is hetzelfde als met het elektron en het foton: die kunnen enkel zelfstandigheid hebben wanneer we het bestaan van het niets aannemen. En dat is een onmogelijk concept, niets.

Datzelfde geldt voor de tijd: Het ene moment staat niet los van het andere moment want dan zouden de momenten door het niets tot elkaar begrensd moeten zijn. En dat kan niet want dan zou het ene moment niet kunnen interacteren met het volgende moment. En dát zou afbreuk doen aan iedere mogelijkheid tot consequentheid.

Alles, zowel in ruimte als in tijd, is één en onbegrensd. De afgescheidenheid en de tijd is enkel een constructie van het brein. Een constructie die is ontstaan toen we de dingen gingen ontwaren en er betekenissen aan zijn gaan geven. De dingen staan niet los van elkaar. Vroeger is niet elders dan later. Nu en de toekomst zijn niet gescheiden…

4. Ik ben jou
Het schijnt dat men elkaar in Midden-Amerika begroet met de woorden ‘In Lak’ech’. En dat schijnt ‘ik ben jou’ te betekenen. Hoewel wij ook de vertaling (of uitbreiding) ‘ik ben jou in een andere tijd’ kennen.

Ach, ze zeggen wel meer gekke dingen in Midden-Amerika. Daar gaat het niet om. Maar we vinden dit toevallig een gezegde dat getuigt van een inzicht dat ook het onze is (waarmee we dus niet willen zeggen dat het een juist inzicht is…). Maar het idee mag na het voorgaande duidelijk zijn: Alles is één, er is geen afgescheidenheid, en dus is er geen begrenzing tussen jou en mij. Die afgescheidenheid is enkel een illusie. Ontstaan toen we de dingen (en de medemens) ontwaarden en van betekenissen hebben voorzien.

Dit idee lijkt voor de meeste mensen erg moeilijk voorstelbaar. Iedereen heeft namelijk het idee dat ie zo ontzettend zichzelf is. En toch houden wij staande: er is geen afgescheidenheid. Dat is de grootste (en kwalijkste?) illusie die de mens heeft. De illusie dat ie de ander niet is. Het is dan ook deze hardnekkige illusie die de mens tot egoïst maakt. En het is deze illusie die maakt dat zelfs de allergrootste wijsgeer – of allerbraafste ascensie-aanhanger – zichzelf relateert aan ‘de Ander’. Want het is altijd ‘Ik’ of ‘Hij’ die verlicht is. Jezus Christus is een ‘Ander’. Die heeft ‘Ooit’ geleefd (of niet). God bestaat wel of niet maar is in ieder geval ‘Elders’. De mens kan de verlichting bereiken, maar daar moet ie wel ‘Hard’ voor ‘Werken’. Daar is ie ‘Nu’ nog niet ‘Aan Toe’. Dat soort ongein…

Wat we zeggen: Een hardnekkig misverstand. Wil een mens goed beseffen dat hij en de ‘Ander’ één zijn, dan zal zijn gehele illusoire persoonlijkheidsbouwwerk – het bouwwerk dat steeds betekenissen heeft verleend, en dat dus zelf ook uit betekenissen bestaat – tot op de steen moeten worden afgebroken. Hij zal dan als het ware moeten worden ‘geherinstalleerd’. De harde schijf moet leeg, het karakter en de ervaring uitgewist. Tot op het bot. De oude inwijdingen van vroeger waren hier op gericht, zegt men. En in het sjamanisme gebruikt men bijvoorbeeld drugs (peyote etc.) om de hersenen wat ‘losser’ te maken om het te ontdoen van ‘vast geroeste’ betekenissen. Lees er de boeken van Carlos Castaneda maar op na!

Maar waarom hebben mensen de illusie dat ze afgescheiden zijn? Wel, de oorzaak zijn juist die illusies (ook de van ouder op kind doorgegeven illusies). Al vanaf de geboorte wordt iedereen constant ingeprent dat ie een zelfstandig wezen is in een wereld met afzonderlijke objecten. Als je dat vervolgens een paar jaar lang voor waar aanneemt, en er ook naar gaat handelen, wordt het een spreekwoordelijk ‘hels’ karwei om de ‘gebroken vaas’ weer in elkaar te zetten. Ook hier geldt weer die ‘Kantiaanse’ kwestie: Wat is de werkelijkheid? Het is in ieder geval niet de betekenis die wij er aan geven. En afgescheidenheid, individualiteit en begrensdheid zijn concepten, betekenissen.

Het denken
Alles wat je ziet, weet of kent als de dingen of de werkelijkheid, zie je in de vorm van de betekenissen die je eraan hebt gegeven. En dat geldt ook voor het ‘ding’, of het ‘verschijnsel’ (om met Teilhard de Chardin te spreken) mens. Wat is de mens? Is ook het begrip – of fenomeen – mens niet louter een verbeelding van het brein? Een illusie? Wel, in ieder geval voor wat betreft zijn individualiteit. Dat zagen we al. Maar wat is het nog meer niet, waarvan wij altijd dachten dat de mens het wel was? Het denken? Het bewustzijn?

Stel je eens voor dat de afgescheiden, afzonderlijke, mens een illusie is. Dat het louter illusie is om te menen dat jij een afzonderlijk mens bent. Wat zou er resteren na het afleggen van die illusie? Welke werkelijkheid verschijnt er dan? Tot wie verschijnt die werkelijkheid dan?

Het heeft sommige geesten doen beseffen dat er in wezen niets anders is dan het denken. Niet als activiteit van een brein, of van een groep mensen. Nee, er is louter denken. Dat is de wezens-substantie van het universum. Het denken. En binnen dat denken leven de illusies. Sterker, er zijn louter illusies, want dat is het denken: het genereren van illusies. En binnen die illusies is alles mogelijk. Werkelijk alles. Zo leeft op dit moment (dit ‘illusoire’ moment!) de illusie dat de mens een individu is, dat die op een planeet leeft en dat hij is omgeven door universum. Maar dat is slechts een van de onnoemelijk vele illusies die mogelijk zijn. Binnen de illusies bestaan ook ‘gebieden’ waar de ‘werkelijkheid’ totaal anders is.

Hoe dan ook, de ‘drager’ van alles, van het universum, is het denken. En dat denken gebeurt niet in het menselijk brein, maar is een objectief ‘veld’ waarin de illusies bestaan. Waaronder de illusie van individualiteit. Onderzoeken we het menselijk brein, dan zal mogelijk blijken dat het de feitelijke veroorzaker is van de individualiteitsillusie. Het brein zou dan kunnen worden gezien als een zintuig dat de wereld van het denken waarneemt, gelijk de ogen de wereld van het licht waarnemen. Het denken is daarbuiten, en het brein vangt het op als een radio-tuner.

We vermelden het maar als een mogelijke benadering van de werkelijkheid. Want dat is sowieso het enige houvast dat we hebben: Mogelijke benaderingen van de werkelijkheid…

Slot
We moeten afsluiten. Met het bovenstaande hebben we vooral willen aanzetten om het eenheidsdenken serieus (serieuzer?) in overweging te nemen. En het vooral als een werkelijkheid te zien. Het is niet enkel een abstractie die wordt gebezigd door mensen die een bepaalde maatschappelijke agenda hebben (‘vrede’, of ‘bewustzijnsverruiming’). Het is ook geen inzicht waar keihard aan gewerkt moet worden, of een besef dat ergens in de toekomst ligt verscholen. De eenheid is hier en nu. En dát beseffen, begint met verwondering. En is niet alles wat geen verwonderde blik is, een naïeve blik?

Dan nog een laatste – en belangrijkste – ding: Als alles en iedereen één is, dan kan verlichting (of ascensie) nooit een ego-trip zijn…

* * *