Verbazing over gamma-uitbarstingen

Nadat ik een paar weken achtereen bezig ben geweest met het vertalen van het interessante werk van Susan Joy Rennison (zie elders op de website), wilde ik van haar eens een aantal websites weten, naast de enorme hoeveelheid wetenschappelijke publicaties die haar ter beschikking staan, die ten grondslag liggen aan haar accurate kennis van de huidige stand van zaken in de ons omringende kosmos.
Per kerende post kreeg ik van haar een groot aantal bronnen toegestuurd. Spitten geblazen dus. Nou, ik werd binnen de kortste keren weer veel kennis rijker…!

Tegenwoordig wordt er, met name via het internet -want de reguliere media, de MainStreamMedia (MSM), zijn hiervoor totaal blind en doof- allerlei wetenschappelijk onderbouwd feitenmateriaal op tafel gelegd waaruit we zo af en toe kunnen opmaken dat er toch wel iets heel speciaals gebeurt in de ruimte.

Zoals Susan Joy Rennison heeft aangetoond, wisten de Oudste Maya en andere inheemse volken al dat wij, nu, op de drempel staan van een nieuw tijdperk dat zal worden gedomineerd door de ether ofwel de ruimte. Die kennis wordt in toenemende mate ondersteund door allerlei wetenschappelijke publicaties.

Tijdens mijn zoektocht langs de opgegeven links kwam ik het onderstaande korte, populair-wetenschappelijke artikel tegen over gammastraling. Leuk om te weten, dacht ik en nu eens zonder het bekende waarschuwende vingertje dat we met zijn allen zo verschrikkelijk veel gevaar lopen. Hoewel?

Feit is dat er daadwerkelijk veel aan het veranderen is en dat er vanuit verschillende bronnen in het Universum allerlei soorten straling op Aarde afkomen die met grote zekerheid zullen zorgen voor een volgende evolutionaire stap voor de Mensheid. Gammastraling is zo’n verschijnsel (uit reacties op de website maak ik op dat een enkeling mogelijk zou kunnen denken dat gammastraling deze week in de aanbieding is bij die bekende bouwmarkt. Helaas voor hem).

Ik heb onderstaand artikel met veel plezier voor jullie vertaald en hoop dan ook dat je er net zoveel van zult opsteken als ik.

Jan Smith

* * *

Acht Redenen om je te Verbazen over Gamma-uitbarstingen!

Nederlandse vertaling voor Wanttoknow.nl/be © Jan Smith

X

Okay, ik zit nu even te denken over gamma-uitbarstingen, wat niet zo verwonderlijk is omdat ik er de afgelopen week veel over heb gelezen. Bovendien zijn ze trouwens verdomd fascinerend! Het zijn echt de indrukwekkendste en krachtigste gebeurtenissen in het universum en we weten eigenlijk nog steeds niet wat de oorzaak is.

Gewoon enorm fascinerend en als ik erover nadenk schieten me zo een achttal redenen in gedachten over deze ‘Gamma Ray Bursts’ (GRB’s) die je misschien interessant vindt…

1. Er zijn zogenaamde “lange uitbarstingen”…

Van lange uitbarstingen wordt algemeen aangenomen dat behoren tot het gebeurtenissen van supernova’s, er zijn een paar GRB’s waargenomen die verband houden met een supernova (de eerste was GRB 980425).

Het proces is heel toepasselijk zeer melodramatisch te noemen. Zodra een uiterst massieve, snel roterende ster genoeg brandstof heeft opgebrand, wordt zijn kern zo solide dat hij niet meer in staat nog weerstand te bieden aan zijn eigen zwaartekracht. Hij stort in, eigenlijk op ongeveer dezelfde manier als een gewone supernova, maar hier stopt het proces niet.

Omdat dit soort sterren zo groot en massief is, wordt er steeds meer sterrenmateriaal naar binnen gezogen en stort alles in een zwart gat. Daarna gaat de ster door met het verslinden van zichzelf, waarbij hij zulke enorme hoeveelheden energie loslaat dat er twee energiebundels ontstaan die de Noord- en Zuidpool van de ster doorboren. Moet je je eens voorstellen voor een moment. Genoeg energie om een ster te doorboren. Niet te geloven, toch?
Het is een van die twee bundels die we waarnemen als een gamma-uitbarsting.

2. …en er zijn ook “korte uitbarstingen”

Van korte GRB’s wordt aangenomen dat ze van iets heel anders vandaan komen. Hoewel er tegenstrijdige theorieën en meningsverschillen over bestaan, geloven velen toch dat korte uitbarstingen voortkomen uit de botsing tussen twee neutronensterren. Omdat neutronensterren relatief zo klein zijn, zou je niet verwachten dat ze elkaar ooit dicht genoeg zouden kunnen naderen om met elkaar in botsing te komen, vergeet niet dat een gemiddelde neutronenster mogelijk tweemaal zo zwaar is als onze Zon en een overeenkomstige zwaartekracht hebben.

Wanneer twee neutronensterren samen gevangen raken in zwaartekracht, neemt men aan dat ze langzaam maar onverbiddelijk zullen samenvallen. Omdat ze rond elkaar draaien zouden ze zwaartekrachtgolven uitzenden, energie verliezen en dientengevolge ook aan snelheid inboeten. Door het snelheidsafname zou de afstand tussen hun banen kleiner worden. Uiteindelijk ( waarschijnlijk na miljoenen jaren) zouden ze elkaar zo dicht naderen dat een botsing onvermijdelijk wordt. De botsing zou volgens zeggen zo krachtig zijn, maar o zo snel plaatsvinden dat daarbij een korte, maar reusachtige uitbarsting van gammastraling, vlak voordat beide sterren samen verdwijnen in een “stilzwijgend’ zwart gat.

3. Eigenlijk zijn er nog andere soorten ook

Er is een derde theorie die soms wordt aanvaard als mogelijke oorzaak van bepaalde GRB’s: ‘megaflitsen’. Ergens in 2004 doordrong een GRB menig satelliet die in een baan om de aarde draaide. De uitbarsting was zo krachtig dat hij zelfs de ionosfeer van de Aarde verstoorde. De bron??

Een zeldzaam type, zeer sterk magnetische neutronenster, dat bekend staat als ‘Magnetar’. Die specifieke magnetar was destijds SGR 1806-20, een van de toentertijd bekende vijf magnetars in ons Melkwegstelsel. (tegenwoordig zijn er inmiddels 18 van dit soort monsterachtige dingen geïdentificeerd, zie hiervoor het artikel van Susan Joy Rennison “De belangrijkste Overgang in de Geschiedenis van de Mensheid” over dat onderwerp – vert.).

Of megaflitsen de bron zouden kunnen zijn van sommige GRB’s staat nog steeds ter discussie, maar een ding is echter wel zeker: een megaflits zoals die uit 2004 zou zelfs nog zichtbaar zijn in een andere melkwegstelsel..

4. Je kunt ze halverwege het universum waarnemen

GRB’s zenden niet alleen gammastraling uit. Ze hebben ook een soort “nagloei-effect” dat het hele elektromagnetische spectrum beslaat: van röntgenstraling naar ultraviolette straling en dan helemaal door naar het infrarode gebied en radiogolven.

In maart 2008 was GRB 080319B (zie foto hiernaast) zo helder dat je hem met het blote oog had kunnen waarnemen gedurende 30 seconden, ondanks de roodverschuiving van factor 0.937. Laten we dit even in perspectief plaatsen – omdat de manier waarop roodverschuivingen in zijn werk gaan, kan een roodverschuiving met de factor 1 worden beschouwd als halverwege het waarneembare Universum. Pak ‘m beet zo’n 7,5 miljard lichtjaar ver weg. Deze GRB bevond zich halverwege het Universum en was zelfs met het blote oog waarneembaar!! Ongelofelijk!

5. We hebben er een ontdekt van kort na de geboorte van het Universum!

Het record van het verst verwijderde object dat ooit werd waargenomen staat op naam van een GRB. In april 2009 werd GRB 090423 door de Swift-satelliet waargenomen. De uitbarsting hield 10 seconden aan en er werd een roodverschuiving gemeten van factor 8.2. Wat er ook de oorzaak van was explodeerde ruwweg 13 miljard jaar geleden – men schat dat het zo’n 630 miljoen jaar na de Oerknal plaatsvond. Het Universum was toen nog maar net een zuigeling. Zelfs de melkwegstelsels waren zo lang geleden nog jong.

Het is interessant dat het zien van zulke oude GRB’s inhoudt dat sterren in het zo jonge Universum inderdaad werden gevormd en stierven. Het waren vermoedelijk sterren zoals deze die de zwaardere elementen produceerden dat uiteindelijk het kosmische stof, planeten … en ons vormde.

6. We kennen ze al sinds de Koude Oorlog

We weten eigenlijk al van dit soort gamma-uitbarstingen sedert 1967. In 1963 werd het Verdrag voor het Stoppen van Nucleaire Proeven in de Atmosfeer, in de Ruimte en onder Water ondertekend. Ter controle op e naleving van de afspraken ontwikkelde het Amerikaanse leger het zogenaamde ‘Project Vela’.
In plaats van het opsporen van nucleaire wapens, nam ‘Project Vela’ echter de uitbarsting van GRB 670702 waar! Nadat er nog verschillende andere waren waargenomen, publiceerde het ‘Los Alamos National Laboratory’ het rapport ‘Observations of Gamma-Ray Bursts of Cosmic Origin’ – de allereerste publicatie over GRB’s. Sedertdien heeft het onderzoek naar GRB’s een enorme vlucht genomen.

7. Ze zijn behoorlijk gevaarlijk

Okay, dat is behoorlijk zwak uitgedrukt. Op de lijst van “Zaken die het eind van de wereld zouden kunnen inluiden” nemen GRB’s een prominente positie in.

Als spreken over GRB’s, hebben we het over iets dat krachtig genoeg is om te kunnen worden waargenomen aan de andere kant van het Universum. Denk je dat eens in. Dat is toch iets waarvan je niet wilt dat het in je achtertuin gebeurt. Het is dus de moeite waard er enige zorg aan te besteden. Een gamma-uitbarsting hier ‘vlakbij’ zou de biosfeer van Aarde drastisch beschadigen. Dergelijke gammastraling, die vele malen krachtiger is dan de ergst denkbare zonne-uitbarsting, zou de buitenste atmosfeer eenvoudigweg frituren. Stikstof en zuurstof zouden een reactie aangaan en salpeterzuur vormen, en dat spul is jammer genoeg hartstikke goed in het vernietigen van ozon.

Er is berekend dat een nabijgelegen GRB die Aarde gedurende slechts 10 seconden zou treffen, tenminste de helft van de ozon op Aarde zou kunnen vernietigen. Het zou daarna tenminste vijf jaar duren voordat de ozonlaag weer volledig in tact is, maar in die tijd zou de ultraviolette straling van onze Zon al het landleven volledig naar de vernieling helpen.
Er is zelfs geopperd dat een dergelijke uitbarsting van gammastraling mogelijk de oorzaak is geweest van het massale uitsterven tijdens de IJstijd van 450 miljoen jaar geleden.

8. We zijn veilig. Voor nu. Denken we…

Gelukkig zijn GRB’s ‘zeldzaam. Sommigen schatten dat er in ons Melkwegstelsel slechts elke honderdduizend tot een miljoen jaar een enkele uitbarsting voorkomt. Anderen geloven dat uitbarstingen alleen kunnen voorkomen in melkwegstelsels die veel minder zware elementen bevatten dat in ons Melkwegstelsel (“Metaalarme” stelsels).

Sommige astronomen waren een tijdlang bezorgd over een ster genaamd WR 104 (Zie afbeelding),een ouder wordende zware ster, die ook wel bekend staat als een Wolf-Rayet ster (vandaar de afkorting WR).

Het probleem is dat we niet genoeg weten over gamma-uitbarstingen om te kunnen zeggen of deze ster er eentje zou kunnen voortbrengen. Als dat wel zou kunnen zou dat een ernstig gevaar opleveren voor Aarde, omdat hij onder een hoek staat van minder dan 16° ten opzichte van onze planeet.

Het is echter een hele geruststelling dat de meeste astronomen er nu zeker van zijn dat WR 104 niet het kanon is dat op ons gericht staat, zoals lange tijd is gedacht en het is zeer onwaarschijnlijk dat hij ooit een GRB zal produceren.

Maar ja, we kunnen er op geen enkele manier op blindvaren….